52
slachtoffers hadden gemaakt, zouden we in 1700 wel 93
zingende torens rijk zijn geweest. Het terrein van onderzoek
naar alle beiaarden, die bestaan hebben en verwoest, ver
kocht of versmolten werden, ligt nog voor een deel braak.
Wanneer men met de bespeling der klokken door een
klavier begon, is moeilijk vast te stellen. Een onderzoek
van oude stadsrekeningen kan hier nog veel aan het licht
brengen, want het bespelen was eerst mogelijk door in de
voorslagklokjes klepels aan te brengen en deze te verbin
den met de toetsen van een klavierde aanschaffing hier
van zal wel in de stedelijke boekhouding verantwoord
zijn.
Misschien heeft één of andere beyerman tijdens het be
spelen der klokjes met een hamer ook één der zwaardere
klokken willen gebruiken en hiertoe den klepel van een
touw met een lus voorzien, waarin hij zijn voet kon plaat
sen. Mogelijk is men door het met de hand neerdrukken
van de hefboomen van den speeltrommel op het idee ge
komen van het bespelen door middel van een beiaard
klavier.
In elk geval zal dit eerst geweest zijn, nadat het aantal
klokjes zoover uitgebreid was, dat het mogelijk werd er
melodieën op te spelen, n.1. in het begin der 16e eeuw.
Dit aanbrengen van een klavier en de bespeling met den
klepel was een groote stap voorwaarts op den weg van de
ontwikkeling van den beiaard, want hierdoor werd het
mogelijk de klokken dienstbaar te maken aan de muzikale
bedoelingen van een kunstenaar. ïnplaats van het mecha
nisch getingel van den voorslag, klonk nu bij tijden het
veel levendiger spel van den beiaardier.
Volgens Edm. van der Straeten, in „La musique aux Pays-
Bas" (blz. 383) is de Vlaamsche stad Oudenaarde in 1510
de eerste geweest, die een beiaardklavier bezat. Het uittrek
sel der rekeningen dezer stad vermeldt: „Betaelt Jan van
Spierre, ter causen van IX clepels in de weekers van der
orloge, en een clavier in torrekin om te beyaerdene." De
Gemeentelijke rekeningen van 1541—1542 der Stad Ant
werpen vermelden: aan „Michiel de Kempeneere, oorlogi-
makere, wordt betaald voor ijzer geleverd aan de klokken
