„ordre by Furretier by 't woord Carillonner aengeteekent,
„dat de Carillons gemeenlyk uyt vier klokken bestaen:)
„na dat 'et my voorquam, so hadde hy de klepels aen
„touwen gebonden, om dies te makkelyker dan d'eene,
„dan d'andere te konnen aanslaen. en na dat 'et scheen,
„so hadde die Konstenaer daer selfs behaegen in, want
„het duurde somtyds redelyk lang, en so aengenaem, dat
,,'et mackelyk iemand, die wat swak van hersenen was,
„raesende doll sou gemaekt hebben."
Waarschijnlijk zijn de klokkenluiders de eerste bespelers
van klokken geweest. De beyerman had n.1. opdracht de
klokken te luiden bij plechtige gelegenheden. Bij feestelijke
gebeurtenissen maakte hij een levendiger gebruik der klok
ken door met een houten hamer op de buitenzijde te slaan
of door middel van een aan den klepel verbonden touw
de klokken beurtelings te doen klinken. In deze beide
manieren van aanslaan vindt men reeds het grondbeginsel
van beiaardbespeling, waaruit later het mechanisch en het
persoonlijk spel zouden groeien. Nog heden ten dage val
len bij het automatisch spel, dat elk kwartier van onze
torens klinkt, hamers op den buitenwand van de klokken
en brengt, bij het persoonlijk spel, de beiaardier de kle
pels tegen den binnenwand der stilhangende klokken.
Het muzikaal gebruik van de klokken hebben wij te danken
aan het aanwenden van de klok voor tijdaanwijzing. Men
zou ook het gebruik, dat blijkens de miniaturen in oude
handschriften in kloosters van kleine klokjes of „cymbaal-
tjens" werd gemaakt, n.1. het bespelen door middel van
een hamertje, of door beweging van een klepeltje, van
een reeks van 5—8 „accordeerende clocxkens" als den pri
mitiefsten vorm van beiaardspel kunnen beschouwen. Toch
verdient dit instrument, dat een echte huisbeiaard was,
meer den naam van voorganger van het toreninstrument,
want eerst met het gebruik van torenklokken vangt ae
geschiedenis van den beiaard aan.
De uren werden aangegeven door een aantal hamerslagen
op één der luidklokken. Om te zorgen, dat de aandacht
direct bij den eersten slag bepaald werd, liet men op twee,
drie of vier kleine klokjes een waarschuwingssein vooraf
49
Klokken en Beiaarden 4
