bedrijf eigen zijn, n.1. een vermenging van rook van turf
en eikenhout, verwarmde leem en de dampen, die bij het
gieten ontstaan. In het dak zijn openingen als in een sta
tionsoverkapping voor het ontwijken van den rook. Waar
de kap begint liggen van den éénen muur naar den an
deren zware ijzeren binten, waarover mirakeltakels loopen
voor het transporteeren der gietvormen en der gegoten
klokken.
Voordat met het gieten begonnen kan worden moet een
werk verricht worden, dat soms maanden tijd vordert, n.1.
het maken der leemen gietvormen. Hiertoe moeten eerst
de noodige berekeningen gemaakt worden. Naar den toon,
dien de klok zal moeten geven, worden de onder- en
bovendiameter berekend, die zich ongeveer verhouden als
2 1. Volgens de trillingsgetallen van de partiaaltonen
wordt nu het in- en uitwendig profiel ontworpen en op
een plank, van goed uitgewerkt hout, veelal perenhout,
geteekend, zuiver volgens de teekening van het inwendige
profiel uitgezaagd, schuin weggestoken en met de vijl zui
ver afgewerkt. Aan de zijde, waar de bovenkant van de
klok komt, worden eenige platte ijzers vastgeschroefd, die
eindigen in een bus, welke bij het maken van den vorm
over een spil wordt geschoven. Den aldus vervaardigden
mal noemt de gieter „ribbe".
Met den passer wordt nu de onderste omtrek van de klok
afgeteekend, voor kleinere klokken, tot ongeveer 1 Meter
middellijn op een stevige houten plaat, voor grootere
klokken op den bodem van den gietkuil. Deze naam is
eenigszins misleidend, want de bodem van den „kuil" is
ongeveer gelijk met den vloer van de gieterij. Het is de
ruimte voor den gietoven, die wanneer zij ongebruikt is,
begrensd wordt door den voorkant van den oven en twee
zijmuren, die tot 2 m hoog zijn opgetrokken. Zijn de
groote vormen klaar, of de kleine vormen in den gietkuil
geplaatst, dan wordt de vierde wand aangebracht, be
staande uit dikke deelen.
Het vervaardigen van den gietvorm begint met het maken
van de z.g. kern. (zie afb. 1) Daartoe wordt aan de binnen
zijde van den getrokken cirkel een muurtje van bakstee-
29
