Het keuren van luid- en speelklokken en onderdeelen
van beiaarden bracht mij reeds lang in aanraking met het
eerbiedwaardige bedrijf van het klokkengieten, dat voor
den leek nog altijd met een waas van geheimzinnigheid en
romantiek is omgeven. Ik zal nu trachten aan de hand van
eenige figuren en afbeeldingen een juiste voorstelling te
geven van alles, wat bij het gieten van een klok aan de
orde komt.
28
HOOFD STUK III
HET GIETEN
Zoodra men het gebouw der gieterij betreedt, krijgt men
sterk den indruk, dat hier een voorvaderlijk handwerk
nagenoeg op dezelfde wijze wordt beoefend, als in den
tijd, voordat de machine de moderne industrie deed ont
staan. Van de drie gieterijen, die ik bezocht: die van Petit
en Fritsen te Aarle-Rixtel in Brabant, van de Gebr. van
Bergen te Heiligerlee in Groningen en van John Taylor te
Lougborough bij Birmingham in Engeland, was de laatste
de meest gemoderniseerde. Doordat de firma Van Bergen
tevens torenuurwerken en brandspuiten vervaardigt, treft
men daar de gewone machines voor metaalbewerking aan.
Zij is ook in het bezit van een 20-tons verticale draaibank
voor het uitboren van groote klokken. De oven voor het
smelten van het metaal wordt er door een exhaustor aan
geblazen. Bij de Firma Petit en Fritsen vindt men een
kleine verticale draaibank voor het uitboren van kleine
klokken en een apparaat voor het uitdraaien van groote.
Ik was in de gelegenheid in al deze gieterijen het gieten
mede te maken en moet erkennen dat ik in de Brabantsche
gieterij het meest onder den indruk kwam; vooral door de
bijna gewijde stilte, die daar heerschte.
In de Engelsche en Groningsche gieterijen heerscht de
bedrijvige luidruchtigheid der nevenbedrijven, zoodat keu
ringen daar of buiten den arbeidstijd moeten geschieden
óf het bedrijf terwille daarvan moet worden stilgelegd.
In de gieterij hangen die eigenaardige geuren, die aan het
