afwisselende gebruik der klokkenreeks kan maken. Het is
ook mogelijk, dat het change ringing zich ontwikkeld heeft
uit het zeer oude gebruik van klokkenluiden om booze
geesten op de vlucht te jagen. In ons land vindt men daar
van nog een overblijfsel in Friesland, in het zoogenaamde
„klokstjürren", dat bestaat in een onafgebroken luiden van
St. Thomas tot Driekoningen (van 21 December tot 6 Ja
nuari)
Op één van mijn reizen naar Loughborough in het graaf
schap Leicester, waar de klokkengieterij der Firma John
Taylor Co. gevestigd is, woonde ik op een Zondagmid
dag in een plaatsje in de buurt van Nottingham, door
bemiddeling van den heer Taylor, in den toren zoo'n
change ringing bij. Na een 30-tal meters klimmen beland
den we op een torenzolder, waar uit de zoldering sierlijk
bewerkte, gekleurde koorden hingen. Op een bankje stond
de burgemeester der plaats in hemdsmouwen, de handen
om het koord der zwaarste klok; om hem heen in een hal
ven cirkel stonden de notabelen van het dorp, ieder met
een klokkekoord in de hand. Op een teeken van den bur
gemeester ving het luiden aan, eerst regelmatig toon voor
toon, de diatonische toonladder van boven naar beneden,
ongeveer vijf minuten lang. Dit was als 't ware de inlei
ding, daarna volgde een wenk aan den luider van een
bepaalde klok en werd een andere volgorde genomen.
Zoo wisselde men de opeenvolging steeds af op een teeken
van den aanvoerder. Na eenigen tijd dit luiden bewon
derd te hebben, daalden we weer naar beneden en gingen
op het kerkplein luisteren; het effect buiten was prachtig
en elke nieuwe cadens verraste weer door klankvolheid.
Keeren wij na dit uitstapje naar een gebruik, dat heden in
Engeland nog stand houdt, terug naar de geschiedenis van
het luiden.
In de middeleeuwen breidde men het aantal luidklokken
meer en meer uit en kregen de gieters tot taak deze klok
ken onderling met elkaar in harmonisch verband te gieten.
Want hoewel elke klok voor een afzonderlijk doel geluid
werd, kwam men ertoe bij sommige gelegenheden meer
klokken tegelijk te luiden en op feestdagen zelfs allen
16
