soort klokken sluit zich verder de vreugdeklok aan. Haar
naam duidt reeds haar doel aan, zij moet jubelen op hoog
tijden, bij blijde intochten, het vieren van overwinningen,
het sluiten van vrede, enz. Ook voor wereldlijke doel
einden werden klokken gebezigd, om het volk bij elkaar te
roepen, o.a. bij het uitbreken van brand of bij overstroo
ming of voor het bijeenroepen der schutters.
Klokken, die dagelijks gebruikt werden, waren in de eerste
plaats de uurklokken. Haar gebruik is waarschijnlijk te
danken aan Paus Sabinianus, die in 't begin der zevende
eeuw de kanonieke uren (de zeven uren of getijden van de
gebeden van den Brevier: metten en lauden, primen, tier-
cen, sexten, nonen, vespers en completten) door klokke-
klank liet aangeven. Als overblijfsel hiervan vindt men in
sommige streken nog het morgen-, middag- en avondluiden
door de bidklok, „bedeclocke", die de menschen oproept
tot devotie. Dit avondluiden (in ons land sprak men wel
eens van de „drabclocke", die 's avonds geluid werd, als
sein voor de werklieden om het werk te beëindigen) is al
zeer oud en klimt in Engeland tot het midden van de elfde
eeuw op, als teeken voor het uitdooven van vuur en licht,
een maatregel, die met het oog op de eertijds houten ge
bouwen niet overbodig was. Hierbij sloot zich de „wijn- of
drinkklok" aan, die reeds in Frankrijk in de 12e eeuw
voorkomt en het sluitingsuur aangaf. Eerst later kreeg dit
avondluiden een godsdienstig karakter door het voor
schrift, om door een driemaal herhaald „Ave-Maria" de
menschwording van Christus te vereeren.
Het morgenluiden, soms wel „Endelclocke" genoemd, als
een wekstem en roep ter vroegmis, is zeker zoo oud als
het gebruik der klokken. In de 10e eeuw verbond men
daarmede het gedenken van de opstanding van den Chris
tus als bidklok komt zij vermoedelijk reeds in de 12e eeuw
voor en werd in de 15e eeuw algemeen.
Het middagluiden, als zoogenaamde „Turkenklok", berust
op een besluit van Paus Calixtus III, die kort na zijn
consecratie het middaggebed tegen de Turken invoerde.
Lodewijk XI voerde de middag Ave-Maria-klok in, om te
bidden voor den algemeenen vrede.
12
