een bak) kost het versteken toch meer tijd, doordat men
steeds moet wachten tot alle noten, die op denzelfden tijd
komen, zijn vastgezet, voordat men de trommel weer verder
kan draaien. Bij de oude trommels kan men 8 of 10 maten
achter elkaar versteken en daarna als alle noten vastzitten
de trommel eenzelfde aantal maten verder draaien. Een
beiaardier, die geroutineerd is in het versteken, kan een
trommel met vaste noten van 120 maten in 4 a 5 uur ver
steken; een moderne vergt minstens de helft meer tijd.
Het resultaat is echter evenredig aan de moeite. Doordat
de noten, die gelijk moeten afvallen, alle in één lijn liggen
(op de versteeklat) vallen zij precies gelijk af. Doordat
men letterlijk alle notenwaarden, versieringen enz. kan toe
passen, bestaan er geen beperkingen, het gebruik van
melodienoten geeft grooter duidelijkheid, de mogelijkheid
van het maken van temposchakeeringen geeft meer soepel
heid. Zelfs kan, door het inschakelen van tandwielen van
verschillende afmetingen, het geheele tempo van de trom
mel versneld of vertraagd worden, hetgeen alweder een
beperking wegneemt. Toch blijft, ondanks al deze verbete
ringen, het automatisch spel altijd ver achter bij het spel
van den beiaardier, hetgeen begrijpelijk is.
Bij het laatst ingerichte klokkenspel, het 2 octaafs-bei-
aardje van het raadhuis te Hoogeveen, zijn electro-mag-
neten bij het automatisch speelwerk toegepast. Inplaats
van de metalen wals met toonstiften is een apparaat met
geperforeerde papieren rollen als van de pianola gekomen.
De klokken hebben alleen klepels, die zoowel door het
electrisch apparaat als met het beiaardklavier in beweging
gebracht kunnen worden. Tegenover het voordeel van de
mogelijkheid tot afwisseling der rollen, staat het groote
nadeel van de veelvuldige storingen, die in dit systeem
optreden en de daaruit voortvloeiende ondoelmatigheid
voor aanwending bij het torenuurwerk, waarvan de grootst
mogelijke regelmaat en bedrijfszekerheid moet worden
geëischt.
b. Het persoonlijk spel.
De onderdeden van de inrichting voor het persoonlijk spel
100
