we vooruit. Wat vandaag nauwelijks werd vermoed is
morgen al ontdekt of uitgevonden en wordt overmor
gen prompt geëxploiteerd „tot aangenaam vermaak en
nuttige uitspanning".
Bezeten door zijn drift naar volmaking, is het den
mensch gelukt om steeds dieper in te dringen in de
geheimen van de schepping. De specialisten op elk
gebied beschikken over ongekende mogelijkheden en
ze gebruiken ze passend voor den modernen mensch,
die weet van efficiency.
Ieder doet zijn werk en verspilt geen tijd om het werk
van anderen te bekijkenin een sombere ordeloosheid
spat onze cultuur uiteen en niemand kan uit de scher
ven nog een gaaf beeld samenstellen.
Want men volmaakt de dingen, niet de menschen.
Straks, als de schepping van haar mysteriën beroofd,
ontluisterd voor ons ligt, als het wonder van het leven
zelf is opgelost, zal de spanning voor goed gebroken
zijn. Dan rest nog het Nirwana, het absolute Niets,
want voor onzen tijd is Natuur alleen maar een taaie,
trage massa, in plaats van een immer levende bron van
inspiratieCultuur alleen maar het uitbuiten van de
natuur om wille van de menschelijke nooddruft, in
plaats van haar volmaking.
Van schoonheid kan hier geen sprake zijn, want die
ontstaat niet uit enkelvoudige voldoening van men
schelijke behoeften, maar is schittering der orde. Geen
kunstenaar kan orde doen schitteren in een samen
leving, waaraan elk spoor van orde vreemd is. Daarom
is het vak van bouwmeester zoo moeilijk geworden.
Toch is er in ons land nog veel over van het schoone
uit den tijd, dat we nog niet zoo knap waren, of beter,
nog niet zooveel wisten. Gelukkig zijn er ook veel ge
bouwen bij en als we die monumenten zien, schijnt het
10
