uit bedoelde bronnen doorgaans niet voldoende
opgehelderd kunnen worden.
De omvang van verdwenen kasteelen kan ten slotte
wel vastgesteld worden door goed geleide
opgravingen
der fundeeringen. Wanneer de mogelijkheid hier
toe bestaat, biedt een goed uitgevoerde ontgraving
de helaas al te vaak verwaarloosde gelegen
heid den plattegrond in teekening te brengen; het
zal in vele gevallen zelfs mogelijk zijn op de op-
metingsteekening latere toevoegingen aan te ge
ven, maar voor den opstand van het verdwe
nen gebouw biedt dit hulpmiddel geen absolute
gegevens.
Met toepassing van gegevens en aanwijzingen, ont
leend aan genoemde bronnen, zal het mogelijk zijn
te komen tot een reconstructie van een bepaald
type en deze reconstructie zal des te betrouwbaar
der zijn naarmate de gebruikte hulpbronnen zelf
betrouwbaar zijn.
Goede diensten zal hierbij kunnen bewijzen de
analogie, welke nu eenmaal bouwwerken uit een
bepaald tijdperk hier en elders vertoonen. In zoo
verre kan de vergelijking van burchten in het bui
tenland met wat in ons land aan middeleeuwsche
sterkten overbleef van nut zijn. Rechtstreeksche in
vloed van een buitenlandsch voorbeeld zal echter
tot de hooge uitzonderingen behooren.
Die analogie, waarop ik zoo juist wees, zou men
kunnen noemen het gemeen-goed-van-den-tijd.
Dit toch verklaart evengoed de overeenstemming
als ook de afwijkingen. De analogie toch vindt
haar oorzaak in het doel, waarmede een sterkte
werd opgericht. Gesteld nu, dat er maar één af
doende manier bestond om dit doel te verwezen
lijken, dan zouden bij een gelijke dosis vernuft,
practischen aanleg en bij de beschikking over de
29
