HOOFDSTUK I
HET AMSTERDAM VAN
CHRISTOFFEL VAN HARTOGHVELT
O ra een inzicht te verkrijgen in het „begin" van Am
sterdam, hoe de alleroudste nederzetting eruit zag, zou
men verlangen naar een heel ouden stadsplattegrond,
een kaart van liefst wel duizend jaar oud. Die bestaat
echter niet. Een oudere afbeelding van de stad dan het
bekende schilderij van Cornelis Anthoniszoon van 1538
heeft tot nu nog niemand te voorschijn gebracht. Wel
hebben tal van historici getracht teekeningen te ma
ken hoe het alleroudste Amsterdam geweest moet zijn.
Dat heeft men al heel lang geleden beproefd en waar
schijnlijk de eerste, althans de oudst bekende is geweest
de zoon van den boekverkooper uitgever van boeken
die voor zijn vader een gravure maakte ter verluchting
van boeken over de privilegiën van Amsterdam, de
Handvesten der stad. Dit deed Christoffel van Hartogh-
velt in het begin van 1600, want zijn gravure komt voor
in den eersten druk der Handvesten van 1613. Op het
prentje staat gegraveerd Amsterdam omtrent 't jaer
1220. Alhoewel latere geleerden hebben bewezen dat er
op dat kaartje fouten zijn en alhoewel we best weten
dat het kaartje niet van 1220 is, doch bijna vier eeuwen
later, begin 1600 gemaakt is, noemen we den platte
grond van Christoffel van Hartoghvelt toch maar de
oudste kaart van Amsterdam. Een illusie is ook iets
waard. Al ware het alleen om den teekenaar de eer te
geven als de eerst bekende, die zich verdiepte in de to-
pographische geschiedenis van de stad. 8)
Laten we dat kaartje afwandelen en ter plaatse zien wat
11