Het jongensklaslokaal tijdens de wereldtentoonstelling
van 2 juni tot 3 november 1913.
De landelijke modelschool in het Moderne Dorp op de
wereldtentoonstelling in Gent.
De plattegrond van de landelijke model
school op de expo te Gent.
Onduidelijkheid over authenticiteit
Voorlopig beschermd
Publicaties en oproep
De werkgroep voert niet alleen onder
zoeken uit, maar publiceert ook infor
matie over het schoolgebouw in tijd
schriften, wijkinfoborden en online.
Iedereen kan aan het onderzoek
meewerken door foto's te bezorgen
van schoolgebouwen die erg lijken
op deze modelschool. Bestaan er in
Nederland ook schoolgebouwen die
geïnspireerd werden door deze Belgi
sche modelschool uit 1913?
Wie vergelijkbare schoolgebouwen
kent, bezorgt deze aan de werkgroep
via laatstegebouwexpo1913@gmail.-
com, de website www.moederschool.
wordpress.com of Facebook Redde-
modelschoolvanwereldexpo1913.
bijna zeventig jaar functioneerde met een
onderwijsfunctie voor een lagere school
met kleuterklas. Vandaag biedt het onder
dak aan een armenwerking.
In de praktijk heeft de modelschool uit 1913
typologisch veel navolging gekregen. Die
beïnvloeding blijkt uit regionaal onderzoek,
dat sinds de ontdekking van het gebouw op
initiatief van de werkgroep is uitgevoerd.
In internationaal opzicht is de typolo
gie bijzonder: het is te beschouwen als
een portiekschool (ook wel portaalschool
genoemd), terwijl de gangschool of hal-
school destijds veel gebruikelijker was.
Het gebouw speelt een unieke rol in de
geschiedenis van de onderwijsarchitectuur
in Vlaanderen. Het is uitzonderlijk dat een
dergelijk zeldzaam prototype nog bestaat
en in zo'n authentieke staat bewaard is
gebleven. Dat het bovendien het enige nog
bestaande originele gebouw van de wereld
tentoonstelling te Gent is - destijds door
miljoenen bezoekers bezocht - maakt het
nog waardevoller.
In 2015 diende de eigenaar samen met een
grootwarenhuisketen evenwel een sloop-
aanvraag in om op de plaats van het huidige
schoolgebouw een nieuw grootwarenhuis te
bouwen. Daarbij werd de authenticiteit van
het schoolgebouw ter discussie gesteld.
Er zou namelijk geen bewijs voorhanden zijn
dat het wel degelijk de originele Belgische
modelschool betreft van de wereldtentoon
stelling van 1913.
De sloopplannen worden gefinancierd door
de warenhuisketen die tijdens het volle
dige bouwproces haar bestaande filiaal
kan openhouden. Achteraf zou de huidige
winkel gesloopt worden om er een nieuw
bouw voor de armenwerking te bouwen. De
zaken worden in de bouwplannen zo voor
gesteld alsof het behoud van cultureel erf
goed de armenwerking in de weg staat. Een
haalbare oplossing, die zowel het onderwijs-
erfgoed als de armenwerking een toekomst
geeft, werd echter nooit terdege onder
zocht.
In 2015 en 2016 bestudeerden de stede
lijke, provinciale en Vlaamse erfgoeddien
sten het schoolgebouw. Over de sloop-
plannen is men snel duidelijk: de sloop zou
uniek cultureel erfgoed onherroepelijk ver
nietigen en is geen optie. Over de authenti
citeit spreekt men zich door een gebrek aan
hard bewijs echter niet uit. De werkgroep
bleef verder zoeken en vond na volgehou
den speurwerk onomstotelijk bewijs dat
het schoolgebouw effectief de (verplaatste)
authentieke Belgische modelschool is van
de wereldtentoonstelling van 1913.
In 2016 werd het schoolgebouw offici
eel voorlopig beschermd. Daarna stelde
de hoogste erfgoedinstantie van het land
aan de bevoegde minister de definitieve
bescherming voor, maar een finale beslis
sing door hem bleef uit.
Het nieuwe bewijsmateriaal vraagt aan de
Minister van Onroerend Erfgoed en tevens
de Minister-President van Vlaanderen
dan ook om het unieke schoolgebouw, de
'moederschool' van meer dan honderd lan
delijke scholen in Vlaanderen, definitief te
beschermen.
september 2018 HEEMSCHUT 37
