I
Waar zit bij kerken
en kloosters de
transformatieruimte
Wat is het resultaat? En hoe nu verder met
het religieus erfgoed?
Het religieus erfgoed in ons land staat sterk
onder druk. De steeds verdergaande ont
kerkelijking maakt dat de komende jaren
noodgedwongen veel kerken en kloosters
zullen worden gesloten, afgestoten of leeg
komen te staan. Maar ook bij voortzetting
van (religieus) gebruik zijn er problemen.
Kerken zijn vaak, vanwege hun grootte,
waardevolle bouwwijze en interieurs, kost
bare gebouwen om in stand te houden.
Tijdens de afgelopen twee jaar zijn verschil
lende partijen, zoals kerkgenootschappen,
de rijksoverheid en maatschappelijke orga
nisaties met elkaar in gesprek gegaan rond
thema's die spelen bij religieus erfgoed.
Nevengebruik
Duidelijk is dat het proces rond sluiting,
overdracht en verkoop vaak verschillend
wordt ingestoken. Dat is soms te verklaren
vanuit de organisatiewijze van de verschil
lende geloofsgemeenschappen en soms
door de houding van de lokale overheid en
belangenorganisaties. Ook zijn er verschil-
De dorpskerk in Wilp is een van de geselecteerde kerken voor het programma 'Open Kerken
en Kloosters' in het kader van de Agenda Toekomst Religieus Erfgoed.
len per regio, bijvoorbeeld met betrekking
tot de (co)financiering en kansen rond her
bestemming. Een algemene conclusie is
dat bij teruglopend kerkbezoek eerst zou
moeten worden gekeken naar verantwoord
nevengebruik, pas dan naar algehele her
bestemming. De Grote Kerk van Naarden is
een dergelijk voorbeeld: de kerkgemeente
houdt met uitzondering van zes zondagen
per jaar - dan zijn er andere activiteiten -
Manifesten
Heemschut heeft net als de andere
deelnemers een manifest opgesteld
met haar standpunt, bijdrage en
inzet voor het religieus erfgoed in de
toekomst. Alle resultaten van de mani
festatie zijn in woord en beeld samen
gebracht op de website www.toekomst
religeurserfgoed.nl. Hier is ook het
boekje 'Verbinding naar de toekomst'
met resultaten en tips te vinden.
Het onderdeel 'Tien Geboden bij het (tij
delijk) herbestemmen van religieus erf
goed' is daarbij in het bijzonder de moeite
waard voor iedereen die zich persoonlijk
inzet bij dreigende kerksluitingen.
Op www.heemschut.nl is een thema
over religieus erfgoed te vinden. Hier
vindt u ook een interessante bijdrage
van Kees Doevendans met als titel:
'Religieus erfgoed: monumentaal of
mysterie?'
nog steeds diensten in het gebouw. Zo heeft
de kerk steeds meer een plaats veroverd als
ontmoetingsruimte voor de gemeenschap,
waarbij verschillende vormen van samen
komst en gebruik mogelijk zijn.
Waardedifferentiatie
Een van de interessante uitspraken tijdens
de manifestatie kwam van Susan Lammers,
directeur van de Rijksdienst voor het Cul
tureel Erfgoed. Zij gaf aan dat de RCE gaat
kijken naar waardedifferentiatie. Dat bete
kent niet zozeer dat beschermde gebou
wen hun status verliezen, maar dat gezocht
gaat worden naar de mogelijkheden om bij
kerken en kloosters te kunnen bepalen waar
de transformatieruimte zit. In veel gevallen
zijn kerkgebouwen alleen her te gebruiken
als er keuzes worden gemaakt, bijvoorbeeld
met betrekking tot het (al dan niet deels)
behouden van het interieur. Gemeenten
zouden bovendien met verschillende par
tijen een visie moeten ontwikkelen op de
toekomst van de kerkgebouwen in hun
gemeente.
maart 2017 HEEMSCHUT 39
