«m
Een voorbeeld van een stukje levend Gronings landschap met afleesbare ontstaansgeschiede
nis in Ezinge. Daar wil de provincie naartoe.
logische en aardkundige waarden nu inte
graal en onlosmakelijk zijn opgenomen
als 'provinciaal belang' in één hoofdstuk
'Beschermen landschap en cultureel erf
goed'. Wat Heemschut echter zorgen baart,
is dat de provincie Groningen inspanningen
vraagt van de gemeenten en die kennelijk
niet wil of kan afdwingen. Wat nou als die
gemeenten het erbij laten zitten?'
Graper: 'We willen de gemeenten prikkelen.
Maar dat is niet helemaal vrijblijvend. Deze
ontwerp-Omgevingsvisie legt gemaakte
afspraken vast en daardoor op, maar dan
op een goede manier. Zo vragen we de
gemeenten dit jaar nog te komen met een
lijst van bijzondere, beeldbepalende gebou
wen. We helpen ze daar ook bij, want we
bespreken met de Vereniging van Groningse
Gemeenten hoe gemeenten dit kunnen
doen. Bijzondere gebouwen, vaak op bij
zondere locaties of in een bijzondere omge
ving, die soms een gemeente-overstijgend
belang hebben. Ja, dit college legt veel
meer bij de gemeenten neer. Maar ik denk
dat de kans op succes heel groot is door de
warme overdracht die wij hanteren.'
Bosch: 'Veel gemeenten missen deskun
digheid op het gebied van erfgoed en cul
tuurlandschap. Ik zou niet weten hoe zij de
Omgevingsvisie zonder hulp kunnen uitvoe
ren. Je kunt als provincie ook een soort
kennisnetwerk en kenniscentrum starten
en werkconferenties en cursussen organi
seren.'
Graper: 'Er bestaat geen universele oplos
sing voor alle gemeenten. De aanpak moet
daarom verschillend zijn. We overwegen
overigens wel het instellen van een kennis
knooppunt.'
Bosch: 'Het gebouwde erfgoed van Gronin
gen staat op dit moment onder zeer grote
druk door de gevolgen van de gaswinning
en de sterke afname van de bevolking in
Noordoost-Groningen. Hoe gaat u daar mee
om?'
Graper: 'De combinatie aardbevingen en
krimp maken de urgentie van het beleid veel
groter. Feitelijk moeten wij nu in tien jaar
doen waar anders zestig jaar voor staat. Ik
deel de angst dat we daardoor veel beeld
bepalende gebouwen en landschappen
kwijtraken. Wat ik heel belangrijk vind, is dat
we dan heel bewust en beheerst kunnen
kiezen wat we behouden en wat we willen
ontwikkelen. Daar vind ik de erfgoedmonitor
heel belangrijk bij. Die moet een goed en
compleet overzicht geven van de waarden
van gebouwd cultureel erfgoed in ruimtelijke
context. We willen de monitor samen met
andere partijen maken. In de vijf gemeen
ten die de kern van het aardbevingsgebied
vormen is 80 procent van de rijksmonu
menten beschadigd. In het gebied daarbui
ten gaat het om 60 procent. We sturen aan
op een snelle waardestelling omdat anders
alleen op economische waarde besloten
wordt tot sloop of herstel.'
Pier Bosch: 'Groningen telt voornamelijk
Rijksmonumenten. Er zijn geen provinciale
en ook nauwelijks gemeentelijke monumen
ten. De provincie stopt een miljoen euro per
jaar in het Monumentenfonds. Daar kun
nen drie rijksmonumenten van opgeknapt
worden. Hoe kan Groningen die inhaalslag
maken?'
Fleur Graper: 'Er zijn natuurlijk regelingen
voor het aardbevingsgebied. Schadever
goedingen die aardoliemaatschappij NAM
betaalt. De nieuwe Rijksdienst Nationaal
Coördinator Groningen met oud-commis
saris van de Koningin Hans Alders aan het
hoofd heeft daar een belangrijke rol in.
Ministeries, gemeenten en provincie bunde
len daarin hun krachten. Wij gaan daarnaast
in gesprek met onder andere het Nationaal
Restauratie Fonds, het Groenfonds en het
Prins Bernhard Cultuurfonds. We willen
onze middelen koppelen aan derden. We
denken aan een soort voorfinanciering en
aan een revolverend fonds. Provinciale Sta
ten hebben in een motie al opgeroepen geld
vrij te maken voor een plan van aanpak voor
erfgoed op basis van de erfgoedmonitor. Wij
stellen geld beschikbaar voor het opzetten
van die monitor, de Staten kunnen de uit
voering ervan financieren.'
Pier Bosch: 'Het is duidelijk. Groningen
staat voor enorme uitdagingen. Het best
mogelijke resultaat wordt alleen bereikt als
alle betrokken partijen goed samenwer
ken. Heemschut Groningen volgt dit proces
daarom op de voet.'
juni 2016 HEEMSCHUT 35