Het belang van immaterieel erfgoed
Gastcolumn
Albert van der Zeijden
is wetenschappelijk beleidsmedewerker
Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland.
Bij immaterieel erfgoed gaat het om tradities, gewoonten en gebruiken, die men
sen van huis uit hebben meegekregen en graag willen doorgeven aan volgende
generaties. Immaterieel erfgoed is in zichzelf belangrijk, ook los van andere vor
men van erfgoed. Maar waarvoor ik in deze column de aandacht wil vragen is dat
immaterieel erfgoed ook van belang is bij het behoud en beheer van materieel
erfgoed. Zonder immaterieel erfgoed is een gebouw slechts een lege huls. De Sint
Petrusbasiliek in Boxtel bijvoorbeeld is mede het behouden waard, omdat de Heilig
Bloedprocessie er jaarlijks eindigt. De Heilig Bloedprocessie werd in 2014 op de
Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed geplaatst.
Begin dit jaar heeft Nederland het Molenaarsambacht voorgedragen voor de inter
nationale UNESCO lijst van immaterieel erfgoed. Het is een prachtig voorbeeld
van immaterieel erfgoed dat onlosmakelijk verbonden is met het materiële erf
goed. Voor de molenaar is de molen een instrument dat hij/zij (het aantal vrouwe
lijke molenaars neemt de laatste jaren toe!) gebruikt voor het uitoefenen van het
ambacht. Dat er in Nederland nog circa 1200 molens in bedrijf zijn, is te danken
aan de vele vrijwillige molenaars die, in hun vrije tijd!, de molens draaiend houden.
Nederland kent een zeer actief Gilde van Vrijwillige Molenaars, met circa 2500
actieve molenaars. In Friesland is er het Gild Fryske Mounders. De gildes orga
niseren de opleiding voor molenaar en staan de leden ook op andere manieren
terzijde. Bijvoorbeeld door een specifieke ongevallenverzekering aan te bieden. De
beroepsmolenaars, Nederland telt er nog circa 40, hebben zich verenigd in het
Ambachtelijk Korenmolenaars Gilde.
Natuurlijk wordt actief samengewerkt met de eigenaren van de molens. De ver
eniging De Hollandsche Molen organiseert zelfs netwerkbijeenkomsten voor deze
specifieke groep, waarin veel aandacht wordt besteed aan het samenwerken met
de vrijwillige molenaars. Molens vergen veel onderhoud en soms zelfs complete
restauratie. Uiteraard dien je dan terdege rekening te houden met de gebruikers
van de molen en wat zij nodig hebben om een molen bedrijfsklaar te maken.
Nederland wil met de voordracht van het Molenaarsambacht aandacht vragen voor
het immaterieel erfgoedaspect van het molenerfgoed in Nederland. In de monu
mentenzorg en in het landschappelijk beheer wordt het immaterieel erfgoed nog
wel eens vergeten. Terwijl een belangrijk deel van het erfgoed schuilt in het imma
teriële aspect - in het gebruik van het erfgoed. In dit immaterieel erfgoed schuilt
ook de betekenis van dit erfgoed voor mensen hier en nu, die zich actief inzetten
voor het gebruik. Erfgoed kan je slechts levend houden door het te gebruiken en
te onderhouden. Het immaterieel erfgoed zorgt - heel letterlijk - voor leven en
dynamiek.
Voor meer informatie over de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed,
zie: www.immaterieelerfgoed.nl. m
juni 2016 HEEMSCHUT 27
