Topstukken bij Museum Nienoord
S,
m
Gitta op den Akker
tmWEÏÏ
1
Museum Nienoord, borg en rijtuigmu
seum, is sinds 2013 de nieuwe naam
van het Nationaal Rijtuigmuseum in
Leek. Het museum herbergt op land
goed Nienoord de grootste collectie
rijtuigen, sledes en toebehoren van
nationaal belang. De collectie is onder
gebracht in de bijgebouwen van de borg
(kasteel) Nienoord en in het naast gele
gen Nationaal Rijtuigdepot.
Particulier initiatief ligt ten grondslag aan
het ontstaan van het museum. In de twin
tigste eeuw verdringt het gemotoriseerde
verkeer het rijtuig steeds meer uit het
straatbeeld. Eerst maakt het personenver
voer per rijtuig plaats voor de auto en na
de tweede wereldoorlog verdwijnt ook het
goederenvervoer dat wordt voortgetrokken
door paarden. Rijtuigen worden geschiede
nis. In de jaren vijftig van de vorige eeuw
maken particuliere rijtuigliefhebbers zich
zorgen over het verdwijnen van rijtuigen en
sledes als onderdeel van ons mobiele erf
goed. Men ontwikkelt plannen voor het ver
zamelen en behouden van de belangrijkste
rijtuigen. In 1957 wordt daartoe stichting
Paard en Karos opgericht, die in 1958 in
borg Nienoord het Nationaal Rijtuigmuseum
opent. In de daarop volgende decennia
wordt met zorgvuldig beleid een grote en
gevarieerde collectie opgebouwd. Deze col
lectie omvat niet alleen rijtuigen en sledes,
maar ook aanverwante objecten zoals tui
gen, zadels, livreien en reisbenodigdheden.
Het afgelopen jaar maakte de collectie van
Museum Nienoord deel uit van een inven
tarisatie door de stichting Mobiele Collectie
Nederland, waarbij de belangrijkste musea
en collecties op het gebied van rijtuigen en
sledes in kaart werden gebracht. Doel hier
van was om inzicht te krijgen in de samen
stelling en waarde van de collectie rijtuigen
in Nederland. Op basis van een objectieve
waardestelling kan vervolgens worden vast
gesteld welke rijtuigen en arrensleden van
belang zijn voor de Nederlandse mobiliteits
geschiedenis. De uitkomsten van dit onder
zoek zijn nog niet openbaar, maar duidelijk is
wel dat de collectie van Museum Nienoord
hierbij een zeer belangrijke plek inneemt.
In de vaste expositie 'Bestemming Bereikt'
zijn sinds vorig jaar enkele topstukken uit
de collectie permanent te zien. De exposi
tie geeft een beeld van het reizen per rij-
Omnibus uit 1880.
tuig in de 19de eeuw, de eeuw waarin de
ontwikkeling van het rijtuig op haar hoog
tepunt kwam. Bezoekers kunnen ook met
een rondleiding een bezoek brengen aan
het Nationaal Rijtuigdepot, waar andere bij
zondere rijtuigen en fraaie sledes te bewon
deren zijn. En voor wie een ritje over het
landgoed wil maken, in het weekend staat
een open rijtuig met koetsier klaar voor het
oude koetshuis.
Gitta op den Akker is directeur van Museum
Nienoord.
De Willem I Coupé
en de Dianaslede.
42 HEEMSCHUT september 2014
