ZONNEPANELEN
en monumenten
Verschillend beleid
Mathijs Witte
Duurzame oplossing?
Veel gemeenten worstelen met de vraag
hoe ze om moeten gaan met zonnepane
len op (rijks)monumenten, op gebouwen
in beschermde stads- of dorpsgezichten of
in het waardevolle open cultuurlandschap.
Moeten deze ontwikkelingen nu wel of niet
beleidsmatig ondersteund worden?
Aan de ene kant helpt een gemeente graag
een monumenteneigenaar, die zonnepane
len op zijn dak wil plaatsen. Immers, veel
gemeenten hebben hoge ambities op het
terrein van duurzaamheid. Sommigen bieden
zelfs zonnepanelen aan inwoners aan. Aan
de andere kant moet de gemeente ook de
aanvraag toetsen aan de ruimtelijk relevante
kaders. Daarbij wordt gekeken of de mate van
ingrijpen in de historisch-ruimtelijke structuur
aanvaardbaar is en of er geen monumen
tale waarden in het geding zijn. Vaak blijkt
dat ontsierende zonnepanelen het historisch
daklandschap te veel aantasten. Waar ligt de
balans tussen duurzaamheidsdoelen en het
behoud van cultuurhistorische waarden?
Sommigen gemeenten zijn heel terug
houdend in het verlenen van een vergun
ning voor zonnepanelen op daken in een
historische omgeving. Zo wil het college-
bestuur van Amersfoort niet meewerken
aan het plaatsen van panelen op de mid
deleeuwse Muurhuizen. De van de straat
zichtbare panelen zullen het historische
beeld teveel aantasten. De eigenaar heeft
bezwaar aangetekend. Amsterdam is ook
een gemeente waar ze zuinig zijn op het
oude daklandschap. Installaties zijn toege
staan op platte en hellende daken en op
bijgebouwen, als ze maar niet zichtbaar
zijn vanaf de straat en er geen historische
daken worden vernield. Interessant is wel
dat de gemeente Amsterdam voor de eige
naren zoekt naar alternatieve locaties om
zonnepanelen te plaatsen. Dit kan zowel
in de stad als daarbuiten. De gemeente
Haarlemmermeer is een gemeente waar
juist alles lijkt te mogen. Een monumen-
Voorbeelden in Wageningen en Bennekom laten zien dat het plaatsen van blauwe zonne
panelen niet overal geslaagd is.
taal en uniek Oegstgeester pannendak op
een 19de-eeuwse Rooms-Katholieke kerk in
Hoofddorp hoeft niet behouden te blijven,
volgens het gemeentebestuur. Het opwek
ken van zonne-energie gaat voor. Ook zijn er
veel gemeenten die een tussenweg zoeken.
De gemeente Houten staat in principe zon
nepanelen vergunningsvrij toe, maar geeft
wel richtlijnen, waar een (monumenten)
eigenaar aan moet voldoen. Zo hopen ze de
burger tegemoet te komen.
Bij het bevestigen van panelen, de omvor
mer en de bekabeling ontstaat schade aan
het historische materiaal of de dakcon
structie. Een gemeente zal een afweging
moeten maken in hoeverre behoud van cul
tuurhistorische waarden gewenst is. Bij de
instandhouding van het historisch-ruimte
lijke beeld van een stad of landschap geldt
dat er goede oplossingen zijn om aantas
ting te beperken. In de eerste plaats kun
nen alternatieve locaties worden gevonden
buiten historische stadscentra. Ten tweede
kan ook veel winst behaald worden door
uniforme zonnepanelen in de juiste grootte
en kleur op een dakvlak te leggen. Ten
derde kan met nieuwe technieken ook op
het gebied van de ruimtelijke kwaliteit winst
behaald worden. Zo zijn zonnecellen nu
geïntegreerd in dakpannen of bestaan er
folies met zonnecellen die je op een dakvlak
kunt leggen. Zo kan de groei van zonnecel
len samengaan met behoud van cultuurhis
torische waarden.
30 HEEMSCHUT maart 2014
