Boegbeeld
erfgoedzorg
■mÈÈËË
In een wereld waarin alles en iedereen wordt ingedeeld in 'doelgroepen',
vormt industrieel erfgoed inmiddels een volwaardig onderdeel binnen de
erfgoedsector. Aan integratie van deze categorie erfgoed ging een lange
strijd vooraf.
Enka in Ede is onderdeel van een
grootschalige herontwikkeling.
Met de uitvinding van de stoommachine
begint de industrialisatie van Europa. Hoe
wel de eerste machine in 1776 in Nederland
arriveerde, wordt koning Willem I gezien als
de man die stoom introduceerde. Het was
Willem I die in 1837 besloot om, na een
lange discussie over de voor- en nadelen
van stoom en wind, de Haarlemmermeer
droog te laten leggen met gemalen, die
gebruik maakten van deze nieuwe techniek.
In 1933 werd gemaal de Cruquius buiten
gebruik gesteld. Het was dankzij een actie
van ingenieurs, dat werd voorkomen dat het
gebouw en de bijzondere machine werden
gesloopt. Het is een van de oudste openge
stelde industriële gebouwen van ons land.
Fabrieksgebouwen hadden vaak letterlijk
een kwade reuk. Ze moesten geruisloos
uit de binnenstad verdwijnen. Ze stonken,
waren verouderd en bij de werknemers had
den de bedrijven vaak een slechte naam.
De werktijd in de fabriek is voor veel voor
malige arbeiders niet iets om op terug te
kijken. Maar wat wil je, het was de tijd dat
de vakbonden streden voor hogere lonen
en meer pensioen, kortere werkweken en
minder lange werkdagen. De fabriekspoort
vormde de fysieke grens tussen werk en
vrije tijd, tussen plicht en ontspanning. Veel
arbeiders wensten niet herinnerd te worden
aan hun arbeidsverleden.
In Tilburg leidde de voorgenomen sloop van
een van een industrieel complex tot een
burgerinitiatief. De textielfabriek Pieter van
Dooren, waarvan de oudste stoommachi
nes uit 1825 dateerden, werd in 1975 aan
gekocht voor sloop. Ondanks aandacht van
onder meer de Nederlandse Jeugdbond ter
Bestudering van de Geschiedenis, ging het
College van Tilburg akkoord met sloop. Rap
porten werden niet ter vergadering gebracht,
behoudsopties in een collegevergadering
24 HEEMSCHUT maart 2014
