De stelling:
'Monumenten moeten duurzaam worden gemaakt.'
VINCENT VAN ROSSEM,
Hoogleraar monumenten en stedenbouwkundige
vraagstukken aan de Universiteit van Amsterdam
FENNEKEN ANNEVELD-VAN WESEL,
landgoed Huis Schouwenburg, 't Harde
Duurzaam is tegenwoordig in de mode, waarbij men graag heel veel
hele ingewikkelde techniek toepast. Al die techniek moet na tien
jaar weer vervangen worden. Een goede auto gaat langer mee dan
een cv ketel. Is dat niet allemaal de waan van de dag? Een goed
gebouwd huis kan met goed onderhoud in principe eeuwig mee
gaan. Vele huizen in Nederland zijn al eeuwen oud. Sinds 1900
zijn die huizen voorzien van elektra, gas, stromend water, riolering
en doorgaans ook centrale verwarming. Monumenten zijn daarom
per definitie de meest duurzame gebouwen die Nederland kent. Ze
kunnen met minimale middelen aangepast worden aan de eisen des
tijds. Dat heet tegenwoordig ineens 'hergebruik'. Waarom moeten er
dan ook nog foeilelijke zonnepanelen op worden geplaatst? Er kan
veel meer energie bespaard worden door de auto weg te doen, in elk
geval de Range Rover. Een trui aantrekken helpt. Soberheid zuivert
ook de geest.
december 2013 HEEMSCHUT 11
Duurzaamheid vergt initiatief en visie. Een monument duurt zolang het
relevant blijft voor zijn gebruikers in zijn tijd. Schouwenburg is dankzij
ingrijpende veranderingen - soms ternauwernood - aan de tand-des-
tijds ontsnapt. De Baron van Spaen heeft in 1779 het huis, dat toen
al 150 jaar oud was, voorzien van een spectaculair stucplafond met
vogels en guirlandes. Daarmee introduceerde hij een allure waar het
huis tot op heden van profiteert. Zijn kleindochter verbouwde de tuin
in 1842 in Engelse landschapsstijl. Aangepast aan een veranderde
smaak. De Baron van Syzama bouwde in 1911 een nieuwe keuken
en voorzag het huis van gasverlichting. Voor die tijd weer up-to-date.
In 2008 was Schouwenburg een kil, tochtig, energieverslindend
kavalje met een berg achterstallig onderhoud. Allesbehalve duur
zaam. Nu heeft het wand- en vloerverwarming, zonnecollectoren
en biomassa-ketels. De keuken is een gezellige woonkeuken met
veranda anno 2010.
Daarmee is het mogelijk om te genieten van alle inspirerende histo
rische details. Dat brengt dit erfgoed weer een paar decennia ver
derop. We hopen dat er tegen die tijd weer bewoners zullen zijn, die
op hun beurt beseffen wat het huis dan nodig heeft om weer voort
te duren.
