De Grote MonumentenGemeenteTest
TEN GELEIDE
VERANTWOORDING
Niet zonder enige trots presenteert Heemschut de resultaten van 'De Grote MonumentenGemeenteTest'. Heemschut
wil met dit onderzoek constructief bijdragen aan het debat over het gemeentelijke monumentenbeleid en daarmee het
behoud van onze monumenten. De aanleiding voor deze test kent een aantal redenen. Heemschut ziet voor zichzelf
een belangrijke rol om bewustwording en discussie over monumentenzorg te bevorderen bij burgers en bestuurders.
Met de opheffing van Erfgoed Nederland in 2012 worden gegevens over het gemeentelijke monumentenbeleid niet
meer systematisch verzameld en openbaar gemaakt. Als grootste particuliere erfgoedorganisatie neemt Heemschut
nu deze taak over. Daarnaast is op 1 oktober 2012 de Wet Revitalisering Generiek Toezicht in werking getreden. Als
gevolg hiervan is het specifieke toezicht op gemeentelijke monumententaken voor het rijk komen te vervallen. De Erf
goedinspectie mag deze taak niet meer uitvoeren, provincies zullen hier voortaan invulling aan geven. Wij verwachten
echter dat provincies deze taak marginaal gaan invullen. En dat terwijl juist door de decentralisatie gemeenten centraal
staan bij een goede erfgoedzorg.
Vanuit onze vrijwilligers komen wisselende geluiden over hoe gemeenten hun erfgoedtaak vervullen. Soms zijn die gelui
den gekleurd, immers een gemeente staat voor een zorgvuldige belangenafweging, en volgt niet altijd ons belang. Soms
zijn er ook algemenere zorgen met betrekken tot lokale overheden, die wijzen op een trend. Een afname aan budget, het
afschaffen van monumentenlijsten, een vermindering van ambtelijke capaciteit. In de zoektocht naar cijfers en gegevens
kwamen wij erachter dat veel statistische gegevens niet openbaar gedeeld worden en dat een recent overzicht van alle
individuele gemeenten ontbreekt. De onderzoeken die er zijn, stellen slechts percentages vast. Daarom bieden wij u
een overzicht van alle 408 Nederlandse gemeenten zodat u zelf een vergelijking kunt maken. Het onderzoek bestaat uit
twee delen: de respons van een enquête vanuit adviesbureau BMC aan alle Nederlandse gemeenten en de uitkomst
van een internetonderzoek uitgevoerd door onze vrijwillige onderzoekers. De uitkomsten zijn vaak gelijk, maar soms ook
tegengesteld. Ze roepen ongetwijfeld op tot discussie. Dat is mede het doel van ons onderzoek. Op 5 maart 2014 gaat
Nederland weer naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dan is het aan u om op een partij te stemmen
die zich inzet voor erfgoed in uw omgeving. U hebt nog een paar maanden de tijd om het debat aan te gaan met raads
leden, wethouders, vrienden en kennissen. Want u geeft de komende vier jaar door uw stem mede invulling aan een
goede erfgoedzorg. Laten we er met elkaar voor zorgen dat de gemeentelijke erfgoedzorg 'voor elkaar komt, is... of blijft'.
Onze dank gaat uit naar projectleider Gabor Kozijn, Cor Wijn van BMC en Mathijs Witte van Heemschut voor de bege
leiding, het Cultureel Erfgoed Collectief en de vele vrijwilligers voor hun inzet en het Henk en Henk-fonds waardoor dit
onderzoek financieel mogelijk gemaakt is.
Karei Loeff, Directeur Heemschut
De Grote MonumentenGemeenteTest is opgebouwd uit twee delen. Het eerste deel van het onderzoek is een enquête,
verzonden via adviesbureau BMC, onder de monumentenambtenaren van de 408 Nederlandse gemeenten. De resul
taten van de enquête vindt u onder de vragen 1 tot en met 10. Deze onderzoeksgegevens geven inzicht in de basisge
gevens van het gemeentelijke monumentenbeleid. 246 gemeenten hebben de enquête ingevuld, wat een responsper-
centage geeft van 60.5%. Wanneer geen gegevens zijn ontvangen zijn de vragen 1, 2 en 3 aangevuld met getallen uit
het 'Jaarboek Monumenten, Archeologie en Cultuurlandschap 2009' van Erfgoed Nederland. Dit is de meeste recente
openbare bron voor deze data.
Het tweede deel van het onderzoek is een internetraadpleging uitgevoerd door onze vrijwillige onderzoekers, mede in
samenwerking met het Cultureel Erfgoed Collectief. De resultaten van dit onderzoek vindt u onder de vragen 11 tot en
met 20. Aan de hand van een vastgestelde vragenlijst hebben zij onderzoek gedaan naar het gemeentelijk monumen
tenbeleid en de communicatie daarover richting de burger. De internetraadpleging is als onderzoeksmethode gebruikt
om inzicht te verkrijgen in de vindbaarheid door burgers van gegevens over het gemeentelijke monumentenbeleid. Het
kan voorkomen dat gegevens via het internet soms onvolledig beschikbaar waren, waardoor hier en daar onvolkomen
heden in de uitkomsten zijn geslopen. De onderzoekers hebben echter gebruik gemaakt van ruime trefwoordenlijsten
voor een zo betrouwbaar mogelijk resultaat.
G2 HEEMSCHUT december 2013
Karei Loeff
