Websites
zich laat horen in het publieke debat, stede
lijke intellectuelen en kunstenaars, die dol
zijn op industriële ruigheid. De NDSM-werf
in Amsterdam-Noord afficheert zich als
'grootste broedplaats van Europa'; in en rond
de machtige hallen wordt aan nieuwe media en
experimenteel toneel gedaan, muziek gemaakt
en oude rommel - pardon, vintage - verkocht
aan een dankbaar publiek.
Ook andere oude, industriële locaties vinden
geleidelijk nieuwe bestemmingen. Weliswaar
zijn daar erg veel van, en is het de vraag
hoeveel broedplaatsen er nodig zijn. Ook het
aantal theaters, grand cafés en bibliotheken dat
nodig is - zulke instellingen vullen steeds vaker
leeggevallen, grote ruimtes, ook kerken - is
eindig. Supermarkten willen wel, maar worden
dan weer niet chic genoeg bevonden. En wat
moet er gebeuren met duizenden moderne,
leegstaande kantoren, kortzichtig gebouwd,
eventjes (of zelfs nooit) gebruikt en vervol
gens verlaten?
Vragen te over, maar toch is er veel veran
derd. Zelfs alledaagse arbeiderswoningen,
onooglijke fabriekjes en jarenlang verguisde
kerkgebouwen maken als sloop dreigt, tegen
woordig kans op redding doordat iemand
opstaat en zegt: 'ho! Dat kan zomaar niet, dit
moet blijven staan'. Het lukt niet altijd, maar
er is veel meer mogelijk dan tien of twintig
jaar geleden.
Er is goede hoop dat deze beweging doorgaat.
Waarschijnlijk zullen voorschriften moeten
worden aangepast, zoals het bouwbesluit
en wetten rond milieuvervuiling en energie
verbruik, die zijn bedacht met het oog op
nieuwbouw, maar bij herbestemming soms
onmogelijk te hanteren.
Maar het belangrijkste is, dat bewaren de regel
moet worden, en slopen een uiterste nood
greep. Zoals John Ruskin (1819-1900) schreef
over oude gebouwen: 'we moeten hun stenen
tellen als juwelen in een kroon, er wachters
omheen zetten en ze steunen en stutten waar
het nodig Is. Want architectuur is ons belang
rijkste wapen tegen de vergetelheid.'
I. Montijn is historica en schrijfster
www.toekomstkerkgebouwen.nl
www.biennalemaastrieht.nl
www.herbestemming.nu
www.kennisbankherbestemming.nu
Amsterdam. Kraanspoor bij NSDM-werf. Bron: FGH Bank N V.
december 2011 Heemschut 9
