Limburg
Literatuur
Subsidie voor oude
elektriciteitscentrale
IND Maastricht elektriciteitscentrale aan
Bassin. Foto gemeente Maastricht
Windmotoren in Friesland; een
studie naar de opkomst en onder
gang van dit bemalingswerktuig
in Friesland themanummer 32/33
van Molinologie, orgaan van
The International Molinolical
Society (TIMS). Maart 2011.
Windmotoren zijn haast onopval
lend ingepaste objecten in een
polderlandschap. Daarom is deze
categorie ook niet zo bekend in
de literatuur. Het is daarom een
goed initiatief dat er mede door
TIMS-Nederland en Vlaanderen een
interessante publicatie het licht
heeft gezien, onder de titel 'Wind
motoren in Friesland'. Friesland was
van oudsher de provincie waar dit
type molen goed vertegenwoor
digd was. Door ruilverkavelingen
en herinrichting van het landschap
moest deze molen steeds meer
plaatsmaken voor efficiënte, cen
trale bemaling. De teloorgang kwam
in beeld tijdens het Monumenten
Inventarisatie Project (MIP), een
inventarisatie van de bouwkunst
tussen 1850 en 1940.
Een gevolg hiervan was dat bij het
vervolgproject, het Monumenten
Selectie Project (MSP) toch een
groot aantal werd geselecteerd om
te worden voorgedragen tot rijks
monument. Deze publicatie geeft
naast de geschiedenis en het ont
staan van dit type ook een overzicht
van de spreiding in de provincie,
van Friese bedrijven die zich op
de fabricage van windmotoren
toelegden en van de ontwikkelingen
die een bijdrage leverden aan de
teloorgang van de windmotor. Al
met al een handzaam en informatief
werk, niet alleen voor molenliefheb
bers, maar ook voor de geïnteres
seerden in techniekgeschiedenis en
bemalinggeschiedenis.
Maastricht - Voor de restauratie van de oude
elektriciteitscentrale aan het Bassin heeft de
gemeente Maastricht een subsidie van
250.000,- toegekend gekregen van de provincie
Limburg. Daarmee wordt het mogelijk om het
rijksmonument op te knappen en een nieuwe
bestemming te geven.
De restauratie van het gebouw past bij het
voornemen van Maastricht om de naastgelegen
Timmerfabriek, een onderdeel van de Sphinx-aar-
dewerkfabriek om te vormen tot cultuurcluster
voor de stad. De cultuurfabriek is gericht op het
opbouwen van een nieuwe culturele infrastruc
tuur (uitbreiding, verbreding en vernieuwing van
aanbod), het versterken van het productieklimaat
en het realiseren van nieuwe werkgelegen
heid voor de stad en de regio. De kosten voor
de restauratie zijn geraamd op een half miljoen
euro. De gemeente had de helft van dit bedrag al
gereserveerd. Met de subsidie van de provincie
kan de restauratie aan het eind van het jaar
worden uitgevoerd. Voor de herbestemming wordt
gedacht aan een restaurant of grand-café, maar
daar wordt later pas over besloten. De elektri
citeitscentrale is op het gebied van cultuurhis
torie en architectuur voor Maastricht van grote
waarde. In 1910 werd de centrale van de Sphinx
op de hoek van de Boschstraat en het Bassin in
gebruik genomen. In het gebouw stonden vroeger
twee tandemcompound-stoommachines met een
vermogen van 200 PK. Het bouwwerk lag aanvan
kelijk als een vrijstaand gebouw aan het Bassin.
De bakstenen gevels zijn van binnen en van buiten
gedecoreerd met siermetselwerk en smeedijzeren
ornamenten. In de kopgevel aan de oostzijde is
een jaartalsteen met het jaartal 1910 ingemetseld.
Achter de centrale staan nog twee ketelhuizen.
Baijum. Friesland Windmotor Foto Willemjans
