Provinciale excursies
Drenthe: Zaterdag 27 augustus fietstocht
De schoonheid van de essen
Amsterdam: Dinsdag 30 augustus
Parels van de Amsterdamse School
Fons Baede - Heemschut Drenthe
maakt op zaterdag 27 augustus
een fietstocht langs de essen rond
Havelte. Onderweg krijgen de deel
nemers informatie over de schoon
heid en de bedreigingen van het
karakteristieke Drentse esdorpen-
landschap.
Essen zijn landbouwgronden die vanaf
de vierde eeuw ontstonden bij boer
derijen. Ze zijn duidelijk herkenbaar,
omdat er in de loop van de eeuwen
voortdurend meststoffen op zijn
gebracht, waardoor ze nu als het ware
opbollen uit het landschap.
Een jaar of vier geleden maakte
Heemschut Drenthe zich zorgen
over de toekomst van de essen. Die
liggen dicht tegen de dorpen aan en
woningbouw of aanleg van bedrijven
terreinen en wegen lagen op de loer.
Planoloog Bernhard Hanskamp, tot
voor kort lid van de Drentse Provin
ciale Commissie: 'Drenthe had ooit
zo'n driehonderd essen. Daarvan zijn
er al ongeveer tachtig aangetast. Voor
essen bij Dalen, Beilen, Norg, Borger,
Eelde, Rolde, Ruinen, Westerbork en
Emmen bestonden of bestaan plannen
in diverse stadia van ontwikkeling. Op
het Oosterveld, een oude es bij Norg,
mag bijvoorbeeld de bouw van 220
woningen van start gaan.'
De Noordes bij het niet ver van
Havelte gelegen Uffelte is een mooi
voorbeeld van een Drentse es, vindt
Hanskamp. 'Ongeveer tweehonderd
hectare open ruimte. Bedreigingen zijn
er wel geweest, zo wilde Defensie er
gaan oefenen. Dat is tegengehouden
door samenwerking tussen gemeente,
boeren en provincie. De wegen zijn wel
extra verstevigd, stevig genoeg om er
met tanks over te rijden. Zo zijn er veel
Norg in Drenthe. Het Oosterveld is
een bedreigde es, waarvoor plan
nen bestaan voor de bouw van 220
huizen. Foto Casper Ie Gras
verhalen, die we aan de deelnemers
aan de fietstocht kunnen vertellen.'
Aantasting van de essen betekent
ook de aantasting van histori
sche dorpsgezichten. 'De Drentse
planologen hebben altijd gewaakt
voor het behoud van openheid in het
landschap. Je ziet het, als je door de
provincie fietst. Dat betekent, dat
de dorpsranden van vijftig, zestig of
zelfs honderd jaar geleden soms nog
zijn bewaard. Randen van plaatsen als
Diever, Vledder, Ruinen en Oosterhes-
selen liggen al tientallen jaren onver
anderd in hun omgeving.'
De laatste jaren zijn de bedreigingen
minder acuut. Vanwege de kredietcrisis
belandde een aantal plannen althans
tijdelijk in de ijskast. Of ze daar blijven
is de vraag. 'De provincie had stevige
beschermende maatregelen genomen,
maar die zijn versoepeld. Veel van
de beslissingen liggen nu in handen
van de gemeenten. We moeten alert
blijven, want wat eenmaal is aangetast
is niet meer te herstellen.
Aanmelden
De fietstocht langs de essen rond
Havelte vindt plaats in het kader van
het honderdjarig bestaan van Heem
schut. Meer informatie op
www.heemschut.nl
Gay Lee Oen - De architectuur van
de Amsterdamse School kenmerkt
zich door een fraaie vormgeving,
vooral door het gebruik van het
versierende effect van bakstenen.
De excursie van de commissie
Amsterdam bekijkt enkele gewel
dige voorbeelden.
Vaak wordt de vorm van het exterieur
herhaald in het interieur. Zowel het
postkantoor inde Spaarndammerbuurt
als het Seheepvaarthuis zijn daarvan
goede voorbeelden. Deze parels van
de Amsterdamse School zijn tegelijk
voorbeelden van herbestemming van
monumenten, het thema van dit jaar
van de Open Monumentendag op 10
en 11 september.
Bij de Amsterdamse School denken we
niet alleen aan openbare gebouwen
of publieke werken, maar vooral ook
aan woningen met hun typerende
huisnummers en specifiek de sociale
woningbouw. We bezoeken dan ook
bij het Amsterdamse Schoolmuseum
Het Schip de museumwoning met het
typische meubilair uit die tijd. Vervol
gens wandelen we door de Spaarn
dammerbuurt om het totaalbeeld van
Amsterdam. Lamp in het Scheep
vaarthuis. Foto Alice Roegholt
de architectuur van de Amsterdamse
School te bewonderen en te verge
lijken met andere woningbouw. Ook
staat een rondleiding in het Seheep
vaarthuis op het programma.
Programma
10.30 uur: Ontvangst en inleiding in
lunchroom Oostzaanstraat 28 (eind
punt bus 22 Spaarndammerbuurt)
11 uur: Rondleiding in en rond
museum Het Schip en in de buurt
13 uur: Lunch.
14 uur: Met bus 22 naar het Scheep
vaarthuis, voor een rondleiding en de
afsluiting.
Aanmelden
Telefonisch bij G.L. Oen,
tel. 020-625 8173 of via de website
www.heemschut.nl Leden Heemschut
betalen 29,95, niet-leden
32,95, inclusief alle toegangen en
rondleidingen, lunch, koffie/gebak
en informatiemapje. Niet inbegrepen
openbaar vervoer, koffie bij ontvangst
en fooien. Aanmelding is definitief
na ontvangst van het verschuldigde
bedrag op rekening 3200148 t.n.v. G.L.
Oen o.v.v. Parels.
Amsterdam. Telefooncel in het voor
malige postkantoor van de Spaarndam
merbuurt. Vanuit museum Het Schip,
gewijd aan de Amsterdamse School, zij
rondleidingen in het postkantoor en
door de buurt. Foto M. de Klerk
38 Heemschut augustus 2011
