m
mm
BH
ifimiii Mm
Tweede reis
a s I 8 P I s a 11
lite 111Bi I
Üi»lH|||HHi
De bijno-ondergang van het
cultureel erfgoed leidde tot een
ommekeer in het denken hoe
om te gaan met het gebouwde
verleden
a
II
JP P
Dresden. Panoramafoto van de Neumarkt met Frauenkirche. Foto Kolossos, Wikipedia
Leipzig laat de geweldige ontwikkeling zien die
ze als handels- en Messestad heeft doorge
maakt. Daarnaast toont Leipzig zich ook als
stad van burgercultuur en de zich uit dat besef
manifesterende architectuur van de 19de eeuw,
in het bijzonder uit de Gründerzeit, het Histo
risme en de jongere bouwkunst, waaronder tal
van industriecomplexen. Intussen zijn hier al
meer dan 15.000 woonhuizen en complexen
beschermd.Onze speciale aandacht gaat uit
naar de voorbeeldige wijze, waarop in Leipzig
het begrip 'Stadtreparatur' gestalte heeft ge
kregen in een dikwijls harmonisch samengaan
van oud en nieuw in het stadshart, rondom de
beide Leipziger hoofdkerken: de Thomas- en de
Nikolaikirche.
Afbraak
Chemnitz, een andere Saksische stad, verrast
door het modern opgebouwde stadshart met
zijn referentie aan het Rotterdamse Lijnbaan
idee, maar ook door het behoud van enkele
oudere complexen. Ook is hier veel industrieel
erfgoed te bewonderen. Chemnitz werd ooit
het Manchester van Duitsland genoemd.
Aan de hand van schrikbarende leegstand en
afbraak kunnen we hier constateren wat het
voor een stad betekent om in goed twintig jaar
in inwonertal terug te gaan van pakweg 350.00
naar 250.000.
In de hoofdstad van Saksen, de voormalige
residentiestad Dresden met zijn onnavolgbare
schatten aan kunst en cultuur worden we
geconfronteerd met de sporen van de gruwe
lijke verwoestingen door het oorlogsgeweld en
de daarop volgende, op ideologische grondslag
gestoelde, maar niets ontziende afbraakwoede
na de Tweede Wereldoorlog. Een hele binnen
stad, inbegrepen de woonwijken rondom het
centrum, werd met de grond gelijk gemaakt. Te
gelijk slaagde de burgerij er met veel idealisme
in, wereldberoemde monumenten als de Zwin-
ger, de Semper-opera, het Residentieslot, de
Galerie alter Meister, Hofkirehe en Frauenkirche
onder vaak uiterst moeilijke omstandigheden te
behoeden voor afbraak en hun wederopbouw in
te leiden.
Een herbouw die het afgelopen decennium een
hoogtepunt bereikte in de archeologische re
constructie van de Frauenkirche en het gebied
rondom deze kerk. De Neumarkt als het middel
punt van de voormalige barokstad Dresden.
Nog zijn hier niet alle oorlogswonden geheeld,
zo dit in de toekomst ooit al mogelijk zal zijn.
Genietend op de Brühlsehe Terrasse van het
fameuze uitzicht over de Elbe en het Elbedal
dringt het besef door, dat Wolfgang von Goethe
in alle opzichten gelijk had toen hij dit uit
zichtpunt het 'Balkon van Europa' noemde en
Dresden typeerde als het 'Florence aan de Elbe'.
Kortom: tijdens de reis genieten we niet alleen
Deze reis naar de voormalige DDR was
heel snel volgeboekt. Om deze reden
wordt de excursie komend voorjaar, van
13 tot en met 20 mei 2012 herhaald.
Voor inschrijven op deze tweede reis zie
www.heemschut.nl
van 'bloeiende landschappen' als metafoor voor
de Duitse hereniging waaraan bondskanselier
Helmut Kohl refereerde, ook en vooral worden
we geconfronteerd met tal van bouwprojecten
die ons doen ervaren hoe in de steden Leipzig,
Dresden, Chemnitz, Görlitz en Bautzen het ver
leden een toekomst heeft gekregen door breed
gedragen stadsvernieuwingsprojecten, door
spectaculaire restauraties en reconstructies en
door aangepaste dan wel gedurfde nieuwbouw.
Als de tijd het toelaat doet het excursiegezel
schap op de terugweg de bakermat van de
Duitse literatuuraan. Weimar in Thüringen, de
woon- en werkplek van Goethe en Schiller.
Tussendoor is de Heemschutgroep te gast in
Dessau, met zijn bekende Bauhaus. Dat werd
richtinggevend voor het bouwen in de 20ste
eeuw. En we wanen ons een met de natuur, al
wandelend door het schitterende Landschaps
park Wörlitz dat tot de kroonjuwelen van het
werelderfgoed mag worden gerekend.
Het wordt een reis waarin we ons kunnen
vergewissen dat duizend jaren bouwkunst deze
contreien hebben verrijkt met een aantal hoog
tepunten van architectuur en stedenbouw.
A. Gijsbers is lid vun de Eeuwfeestcommissie
Heemschut 2011.
augustus 2011 Heemschut 35
I 1 IB
M
*5 V.
8 -' s,tHi8C*E«0e*
- BOTH. ÜC
s )i "_3»b
-
S 07If: 11 lifi
