Jubileumreis naar land waar gedachtengoed van Heemschut ooit ontstond
Ton Gijsbers - In 1904 wordt in Dresden de 'Saehsischer Heimat-
schutzbund' opgericht. Enkele jaren later komt in Amsterdam een
aantal verontruste burgers bijeen. De groep sticht de Bond Heemschut
met deels dezelfde doelstelling: op de bres staan voor het overgele
verde erfgoed in stad en land, streven naar behoud van het Neder
landse landschap en proberen het volkseigen karakter te bewaren.
Sinds de jongste eeuwwisseling
komt uit Saksen opnieuw de roep
om bezinning en behoud
RUIM HONDERD JAAR NA DATO maken
wij als Heemschutters in 2011 een reis
naar de bakermat van dit gemeenschappelijke
gedachtengoed: de Freistaat Saksen in het
voormalige Oost-Duitsland. In het begin van
de 20ste eeuw werd daar met vooruitziende
blik gereageerd op de gevaren die het culturele
erfgoed in brede zin - ook toen al - bedreigden.
Het was een tijd van bezinning, maar ook van
enthousiaste vastberadenheid om de handen
uit de mouwen te steken met als doel bevolking
en overheid door middel van gerichte acties te
overtuigen dat niet 'alles wat waarde heeft per
definitie weerloos is'. Anders gezegd: niet alles
is rijp om te worden gesloopt.
Daarnaast werd in woord en geschrift, door
bouwkundige adviezen en in bestuurlijk overleg
geprobeerd de doelstellingen in de praktijk te
verwezenlijken. Dit gold voor Saksen evenzeer
als voor Nederland.
Görlitz. Reiehenbaehtgerturm.
Foto Hans Peter Sehaefer wikipedia
Richtinggevend
Sinds de jongste eeuwwisseling komt uit Saksen
opnieuw de roep om bezinning en behoud. Dit
door het pleiten voor revitalisering, herstel en
vernieuwing, voor restauratie of reconstructie
van de Europese binnenstad. Tegelijk is er een
versterkte aandacht voor natuur en landschap,
voor het échte platteland en voor de overloop-
gebieden tussen de steden. In menig opzicht is
deze oproep weer richtinggevend - nu voor het
Europa van de 21ste eeuw.
In Nederland hebben we eenzelfde ontwikkeling
doorgemaakt. Na de Tweede Wereldoorlog en
vooral na 1975, het eerste Europese monumen
tenjaar. In Saksen kwam dit proces pas later op
gang, mede door de jarenlange verwaarlozing
en ontvolking van de historisch gegroeide
binnenstad tijdens het DDR-regime. Die bijna-
ondergang van het gebouwde cultureel erfgoed
leidde daar tot een sterk bewustwordingspro
ces, tot een ommekeer in het denken hoe om te
gaan met het gebouwde verleden.
Bouwgeschiedenis
Tijdens de jubileumreis maken we kennis met
het land, zijn bevolking en het gevarieerde
landschap. Vooral zullen we ons verdiepen in
het rijke gebouwde erfgoed van de Freistaat
met zijn meer dan 40.000 geregistreerde
monumenten. De steden Bautzen en Görlitz
bijvoorbeeld bieden een continue, organisch
gegroeide bouwgeschiedenis vanaf de mid
deleeuwen tot begin 20ste eeuw, in vrijwel
ongeschonden staat.
Leipzig. Thomaskerk interieur. Leipzig. Thomaskerk. Leipzig. Nikolaikerk.
Foto Dirk Goldhahn wikipedia Foto Dirk Goldhahn Wikipedia Foto Appaloosa Wikipedia
34 Heemschut augustus 2011
Het verleden krijgt hier weer toekomst
