ffa /.wm fa dï fa/ss/M/ rfï/iïm jP
Welke Duitse sterar
zich nog vereenzelvigen met
'Heimatschutz?
en de precieze, licht xenofobe handelwijze
van Schultze-Naumburg. Tessenow ontwerpt
bijvoorbeeld, voor de in 1912 gebouwde wijk
Hellerau te Dresden, het 'Silezisehe Patenthaus'.
Dit is een zeer efficiënt te produceren vrij
staande woning, afgeleid van traditionele
Silezisehe bouwtypen. Dit succes herhaalt
hij bij de realisering van het Festspielhaus in
dezelfde wijk, een hoogtepunt in de Duitse
architectuurgeschiedenis.
Eigentijds
De overeenkomst tussen Sehmitthenner,
Schultze-Naumburg en Tessenow is overdui
delijk de herintroductie van het regionale
produet. Het drietal gebruikt verschillende
methodes om deze toegankelijk te maken voor
de leek. Sehmitthenner zoekt variatiemogelijk
heden binnen een regionaal thema, door middel
van het slim toepassen van massaproductie.
Schultze-Naumburg schrijft een reeks gethema
tiseerde, toegankelijke boeken met duidelijke
aanwijzingen voor het bouwen in de Germaanse
regio. Tessenow ontwikkelt een manier om te
komen tot spaarzame, efficiënte, lokaal en
traditioneel georiënteerde bouwvormen.
Ondanks de overeenkomsten blijft het grote
verschil tussen de realisten en de idealisten het
gebrek van de laatstgenoemden om een cultu
rele ontwikkeling te initiëren. De normatieve
Kulturarbeiten leveren niet echt meer op dan
voorbeelden uit het verleden. Ze geven geen
enkele aanwijzing voor een verdere voortgang
bij nieuwe, eigentijdse ontwerpopgaven.
Na de hoogtijdagen in de beginjaren 1904-1914
en tijdens het interbellum raakte de Bund Hei
matschutz in verval. De bond en een deel van
de aanhangers hadden zich in de naziperiode
laten gebruiken voor de NSDAP-eultuurpolitiek.
Na de oorlog was de Heimatschutz daardoor
niet langer salonfahig.
Tot de val van het ijzeren gordijn. De daardoor
ontstane bereikbaarheid van steden als Weimar,
Het schema van het patenthaus
Berlijn, Dresden en Leipzig heeft een hernieuwd
cultureel bewustzijn geactiveerd. Hoogtepun
ten uit de vergeten architectuurgeschiedenis
zoals Staaken te Berlijn (Sehmitthenner, 1914)
en Gartenstadt Hellerau te Dresden (Riemer-
schmitt, 1912) zijn in ere hersteld, een deel van
het vooroorlogse stadcentrum van Dresden
- de Neumarkt - wordt historisch gereconstru
eerd en een periode van culturele anonimiteit
in de DDR-tijd wordt geduid.
Vacature
Ondanks deze grote nieuwe opgaven is de
Heimatschutz nog steeds het contact met de
leek kwijt. Het communicatieprobleem is nu
echter van een andere orde. Het maatschap
pelijke middenveld slaat iedere discussie dood
door eigentijds Heimatsehutz-onderzoek
fascistisch te noemen. En daarmee is een
nieuwe barrière voor de leek opgeworpen,
want wie wil voor fascist uitgemaakt worden?
32 Heemschut augustus 2011
6»4<i;*,!5sw»ik |mUu£
W/f/Zui
AaOiKp'.'iuiot*. CililirltinC
tyc/t
iiv'JKtJJflU ft.
iaSXivrwri'i.* Sr
