Modernisering
Monumentenzorg
Je kunt tegelijk de eigenaars
informeren over wat wél en
niet vergunningplichtig is in
hun interieur
Zijlstra: 'Wij gaan niet proberen
vast te stellen wat het interieur
van 60.000 monumenten is'
Politieke wil
gedoogcoalitie waren het er helemaal mee eens
en ook D66, ChristenUnie en SGP stemden in de
Tweede Kamer uiteindelijk in met dat beleid.
Dankzij een artikel in het tijdschrift Heemschut
van december 2010 ('Amsterdam op de bres
voor historische interieurs') realiseerde ik me
dat maar een klein deel van de interieurs van de
rijksmonumenten is beschreven.
Koos Steenhouwer, oud-voorzitter van de stich
ting Bouwhistorie Nederland, bevestigde dat in
een vlammend artikel in NRC-Handelsblad. Hij
stelde dat er van 80°/o van onze monumenten
geen beschrijving van het interieur bestaat.
Volgens hem komt dat doordat het interieur
tot 1990 als privédomein en daarmee als taboe
voor Monumentenzorg gold. 'Pas nadat Neder
land de internationale verdragen ondertekende
waarin ook het interieur wordt beschermd, zijn
gemeentelijke bouwhistorici begonnen om deze
kennisachterstand in te halen.'
Het bracht mij tot een pleidooi om een poging
te doen de interieurs alsnog te beschrijven. 'Dat
heeft niet alleen het voordeel dat de overheid
dan eindelijk weet wat er voor waardevols in
onze rijksmonumenten is te vinden, maar je
kunt tegelijk de eigenaars informeren over
wat wél en niet vergunningplichtig is in hun
interieur. En ik ben er van overtuigd dat wie
de cultuurhistorische waarde van zijn interieur
kent, daar voorzichtig mee zal zijn.'
Vandaar die motie. Helaas, staatssecretaris
Zijlstra ('Watje niet kent, daar kun je niet op
handhaven, dat ben ik met de heer Slager eens')
had er geen trek in. 'Wij gaan niet proberen
vast te stellen wat het interieur van 60.000
monumenten is. Dat is qua mankracht onuit
voerbaar. En als iemand aanbelt en zegt: "Ik ben
van de gemeente, mag ik even binnenkijken?"
is het maar de vraag of je dat zomaar moet
toestaan.'
Gek genoeg zei de woordvoerster van de PvdA
bijna letterlijk hetzelfde tegen me toen ik haar
handtekening onder de motie vroeg. En ja, toen
was het wel duidelijk: de politieke wil ontbrak.
Niet alleen bij de staatssecretaris, maar ook bij
de meerderheid van mijn collega-senatoren.
En dan kun je tegenwerpen dat de Monu
mentenwet in eerste instantie is bedoeld
om monumenten te beschermen en niet om
eigenaren te faeiliteren. Je kunt vaststellen
dat ze fiscale voordelen genieten en echt niet
flauw zullen doen als van hen als tegenpres
tatie wordt gevraagd om het interieur te laten
bekijken en beschrijven. Je kunt benadruk
ken, dat zo'n inventarisatie echt niet op stel
en sprong klaar hoeft te zijn, als er maar een
plan wordt gemaakt. Je kunt er op wijzen dat
er bij de erfgoedorganisaties heel veel deskun
dige vrijwilligers zijn, die misschien heel goed
ingezet kunnen worden. Je kunt roepen dat er
internationale verdragen zijn ondertekend. Je
kunt argumenteren dat het echt niet te moeilijk
is voor de staatssecretaris om de gemeenten en
erfgoedorganisaties om de tafel te roepen om
te bekijken of er een plan gemaakt kan worden.
Het is allemaal vechten tegen de bierkaai als de
politieke wil er niet is. Wat resteert is een boze
tegenstem tegen de wet en het katterige gevoel
na die laatste dag.
K. Slager is oud-senator van de Socialistische
Partij.
De Eerste Kamer stemde 31 mei in met
het wetsvoorstel modernisering monu
mentenzorg. Dit betekent dat er het
nodige verandert in de Monumentenwet
1988 en de Wet algemene bepalingen
omgevingsreeht (Wabo).
Niet nog dit jaar, maar per 1 januari 2012
komt de ondergrens van vijftig jaar voor
het aanwijzen van monumenten te ver
vallen. Ook modernere gebouwen komen
dan in aanmerking. Tegelijk vervalt dan
echter ook de mogelijkheid voor belang
hebbenden om aanwijzingsverzoeken te
doen. De procedure voor het wijzigen van
rijksmonumenten zal vereenvoudigen.
Per 1 oktober komt er een subsidierege
ling voor het bevorderen van herbestem
ming. Deze regeling geeft een recht op
subsidie voor het wind- en waterdicht
houden van monumenten en voor het
verrichten van haalbaarheidsstudies naar
herbestemming.
De algemene maatregel van bestuur die
het vergunningvrij wijzigen van rijksmo
numenten en het vergunningvrij bouwen
in beschermde gezichten regelt, treedt
ook per 1 januari 2012 in werking,
evenals de wijziging van het Besluit ruim
telijke ordening dat bepaalt dat bij het
maken van bestemmingsplannen rekening
gehouden moet worden met de cultuur
historie.
Er volgt, naar aanleiding van een motie
van PvdA-Kamerlid mevrouw Mein-
dertsma, overleg over de normen voor
cultuurhistorisch onderzoek, die snel
aangepast kunnen worden aan nieuwe
inzichten. De Rijksdienst voor het Cultu
reel Erfgoed neemt het initiatief hiertoe.
augustus 2011 Heemschut 9
