Film goed ontvangen
Nederlandse bijdrage
'De Algemeene' staat leeg en
verkeert in slechte staat. Wel
heeft het een beschermde status
'Internatio Building' is recent
gekocht door investeerders die
de unieke kwaliteiten van het
gebouw erkennen
De eerste ontvangst van de film in
Indonesië is goed. De documentaire
is recent uitgezonden door Metro
TV, een soort Indonesisch CNN die in
vrijwel heel Indonesië ontvangen kan
worden. Hoewel het effect van deze
uitzending moeilijk meetbaar is, leert
de ervaring dat zodra een gebouw op
enigerlei wijze op film of op papier is
vastgelegd, eigenaren en omwonenden
met aanzienlijk meer aandacht en
bewustzijn naar het gebouw kijken.
Een proces dat tot een aanzien
lijk aandachtiger omgang met het
gebouwde erfgoed heeft geleid.
In Nederland zijn de eerste reacties
eveneens positief. Getracht wordt om
ook hier de film op tv uitgezonden te
krijgen. In ons land is nog veel mis
siewerk voor dit erfgoed nodig. Tie
van der Horst denkt inmiddels na over
een film over het gemeenschappelijke
erfgoed in Semarang.
Een samenvatting van Surabaya's
hidden treasures, saved or lost forever
is binnenkort te zien op de website
van Heemschut, www.heemschut.nl.
Via full.moon@hetnet.nl is de film te
bestellen.
De Nederlandse overheid zet zich al
langere tijd in voor het behoud van het
gemeenschappelijke erfgoed - zowel
het gebouwde als dat in archieven
en musea - in Indonesië en andere
gebieden waar de Nederlanders in
het verleden aanwezig waren. Met
Nederlands geld worden projecten als
de documentaire van Tie van der Horst
mogelijk gemaakt. Ook wordt er met
Nederlandse kennis en geld onder
steuning gegeven aan het beschrijven
en herbestemmen van waardevolle
forten en koloniale stationsgebouwen
in Indonesië. Kennisuitwisseling,
capaciteitsopbouw, bewustwording,
stimulering en inhoudelijke ondersteu
ning van projecten staan centraal bij
de besteding van dit Nederlandse geld.
Kwijnend
Net als het pand van 'De Algemeene' is het
Internatio Building van de architecten Ghij-
sels en Von Essen uit 1929 sterk vervallen.
Dit fantastische pand is recent gekocht door
investeerders die de unieke kwaliteiten van het
gebouw erkennen. Zij zijn van plan het zorg
vuldig te renoveren.
In de documentaire blijkt dat sommige
gebouwen nog in goede staat zijn en functi
oneren, maar dat vele andere slecht worden
onderhouden. Tussen de oude stedelijke
bebouwing wordt bovendien steeds meer
hoogbouw zichtbaar. De kantoren en shop-
pingmalls rukken op. Al lopend door de straten
van Surabaya wordt duidelijk dat delen van het
erfgoed wegkwijnen of in de verdrukking raken.
Als deze ontwikkelingen doorzetten, zal het
erfgoed op den duur volledig verdwijnen en zal
Surabaya zich nog in weinig onderscheiden van
een gemiddelde miljoenenstad.
In Indonesië worden culturele en historische
overwegingen geregeld terzijde geschoven
voor direct economisch en politiek gewin.
Lokale bestuurders lijken zich doorgaans weinig
bewust van het belang, maar vooral ook van de
potentie van het gebouwde Indische verleden.
Het gevolg daarvan is, dat vooral sinds de
afgelopen jaren tachtig door de voorspoedige
ontwikkeling van de economie talloze archi
tectonisch en stedenbouwkundig interessante
gebouwen zonder enige vorm van documen
tatie of registratie zijn verdwenen.
De gevolgen van deze ontwikkeling zijn voor
onderzoekers, ontwerpers en bewoners om ver
schillende redenen bijzonder ingrijpend. Voor
academici betekent afbraak van een gebouw
veelal het verdwijnen van de enige bron van
informatie. Daarmee ontstaat een groter hiaat
in (te vergaren) kennis. Voor ontwerpers bete
kent afbraak van een gebouw het verdwijnen
van context en aanknopingspunten voor een
nieuwe ruimtelijke ontwerpopgave. Voor bewo
ners tot slot is de afbraak van een gebouw het
einde van tastbare herinneringen aan het eigen
of een gedeeld verleden. In alle gevallen, zowel
voor Indonesië als voor Nederland, betekent
het verdwijnen van Indische architectuur een
verschraling van de culturele diversiteit die een
rijk potentieel aan mogelijkheden biedt.
Overzichskaartje van een deel van de archipel van Indonesië.
In het midden Java. Links het puntje van Oost Sumatra en
rechts het kleinere eiland Bali. Tekening Studio Letterman
Surabaya
Tekening Studio Letterman
De voorpunt van het ziekenhuis heeft
net als de eveneens door Citroen ont
worpen Christ Church, een kerktoren.
Het heeft echter, in tegenstelling tot
de Christ Church, drie erepoorten voor
de hoofdingang aan de voorzijde. Het
gebouw staat er nog in zijn oorspron
kelijke toestand en is nu onderdeel
van een groot ziekenhuiscomplex.
De Algemee
Darmo Ziekenhuis
Building
10 Heemschut juni 2011
Tttsn»»
mme
Jakarta
Semarang
Surabaya
Yogyakarta
'enpasar
SUMATRA
tg. Bandar
Lampung
BAL