Vanaf het begin in 1909 is
Karei de Bazel bij de voorbe
reidingen voor de oprichting
van Heemschut betrokken
Heemschut
Willem Heijbroek - Karei de Bazel heeft vooral als
architect naam gemaakt. Voor Heemschut is hij
als voorzitter van de oprichtingsvergadering in
1911 niet meer weg te denken. Hij bleef tot 1921,
kort voor zijn overlijden, bestuurslid.
K.P.C. de Bazel
sofie is de werkelijkheid terug te brengen tot een
aantal universele principes, die de essentie van
alles vertegenwoordigen en eeuwig geldig zijn.
Atelier
Door de antiklerikale opvattingen van De Bazel
en Lauweriks ontstaat een breuk met Cuypers.
In 1895 verlaten zij diens werkplaats en richten
een atelier voor 'architectuur, kunstnijverheid
en decoratieve kunst' op naar analogie van de
Britse kunstenaar William Morris, die de com
binatie van vakman en kunstenaar voorstond
(Arts and Crafts Movement).
Beiden manifesteren zij zich nadrukkelijk in de
arehiteetenvereniging Architeetura et Amieitia,
in verschillende besturen en jury's en ze geven
les aan de 'Vahana'-sehool van de theosofische
loge. Het atelier specialiseert zich in grafische
vormgeving en meubelontwerpen.
De gebouwen die De Bazel ontwerpt zijn
revolutionair in eenvoud en vormgeving en
wijken af van alles wat tot dan toe gebouwd
is. De belangrijkste gevels liggen opvallend in
een vlak met ornamenten, die van buiten naar
binnen zijn vormgegeven. Daardoor krijgen de
gebouwen een massief karakter.
Na de eeuwwisseling vestigt hij zich met een
eigen architectenbureau in Bussum en wordt
naast Berlage de belangrijkste Nederlandse
architect. Daarnaast richt hij in 1904 samen
met C.A. Oossehot en K. van Leeuwen het
meubelatelier 'De Ploeg' in Amsterdam op.
De meubelen zijn eenvoudig en strak met
classicistische en oosterse invloeden en passen
goed in het totaalconcept van huis en interieur.
De afnemers van deze totaalconcepten zijn
voornamelijk patriciërsfamilies en industriëlen
zoals de familie De Fremery, voor wie
De Bazel in 1912 villa Meentwijck bouwt. Van
de zeventig woonhuizen die hij ontwerpt levert
hij in twintig ook het meubilair en een enkele
keer het gehele interieur, zoals bij de villa
Meentwijck in Bussum. Het kantoor voor de
Heidemaatschappij in Arnhem ziet in hetzelfde
jaar het licht.
Opdrachten
Vanaf 1915 gaat De Bazel ook voor de glas
fabriek Leerdam ontwerpen maken. Directeur
P.M. Coehius vraagt hem een servies van pers
glas te ontwerpen, maar de uitvoering levert
een groot technisch probleem op. Daarom
gaat hij zich eerst verdiepen in de productie
van geblazen drinkserviezen. Pas in 1919 lukt
het de technici het eerste servies van persglas
te produceren. Dat wordt, mede doordat de
productiekosten erg gering zijn, zeer succesvol
en is voor de meeste mensen goed betaalbaar.
In vervolg hierop vervaardigt de fabriek grote
series schalen, borden, bakjes, spoelkommen en
samengestelde schalen. De Bazel ontwerpt al
dit soort voorwerpen tot zijn dood in 1923.
In veel mindere mate dan zijn collega's heeft
De Bazel voor de sociale woningbouw ontwerpen
gemaakt; een exponent hiervan is het nog
steeds bestaande complex in de Staatslieden
buurt in Amsterdam uit 1918. Het vertoont
reeds de kenmerken van zijn bekendste gebouw,
het kantoor van de Nederlandsehe Handel-
Karei de Bazel Is in 1909 vanaf het begin
bij de voorbereidingen tot de oprichting
van Heemschut betrokken. Onder zijn voor
zitterschap wordt de oprichtingsvergadering
in het Muntgebouw gehouden en zijn de
Statuten en een Huishoudelijk Reglement
vastgesteld. Het gekozen eerste
Heemschutbestuur onder voorzitterschap
van mr. W.B. Buma wijst een commissie
aan met naast De Bazel ook A. Weissman
en J. Kalf, om een werkprogramma voor
Heemschut op te stellen. Voor de realisering
daarvan worden door het hele land corres
pondenten aangesteld. De Bazel zal nog tot
1921 bij Heemschut betrokken blijven.
Maatschappij (NHM) aan de Vijzelstraat in
Amsterdam. Bij het verlenen van die opdracht
in 1920 stond De Bazel nog een traditioneler
gebouw met een hoog dak en een karakteris
tiek torentje in het midden voor ogen. Omdat
de directie meer ruimte wilde hebben zijn dak
en torentje vervallen en heeft De Bazel er twee
verdiepingen op geplaatst, waardoor het geheel
veel massaler is geworden.
Het gebouw van de NHM is opgetrokken rond
een betonskelet, ontworpen door A.D.N. van
Gendt en bekleed met klinkers en stroken gra
niet. Binnen zijn twee lichthoven; alle interieur
onderdelen en het meubilair zijn in harmonie
met het gebouw door De Bazel zelfontworpen.
Daarmee is het een van de eerste voorbeelden
van een totaal art-deco bouwwerk. Door te
werken met abstracte geometrische motieven,
een open centrale ruimte en terugwijkende
geveldecoratie heeft het gebouw een oosterse
uitstraling.
De Bazel maakt de voltooiing niet mee; hij sterft
in 1923 onderweg naar de begrafenis van M. de
Klerk, architect van de Amsterdamse School. Van
Gendt, die al bij de bouw betrokken is geweest,
voltooit het in 1926.
februari 2011 Heemschut 13