Historische keuken verdient respect
Erik Mattie - Keukens en badkamers worden gewoonlijk door de
nieuwe eigenaar als eerste verwijderd na de aankoop van een
woning. En als deze het niet doet, dan wel de volgende eigenaar.
Totdat het alledaagse zeldzaam is geworden.
DE ZELDZAME KEUKENS uit de zeventiende
en achttiende eeuw worden gekoesterd, zelfs
indien het grotendeels een reconstructie
betreft. Waardevolle jongere keukens kunnen
echter op weinig waardering rekenen. Zo schijnt
van de befaamde, hypermoderne Frankfurter
Keuken, bij tienduizenden tegelijk ingebouwd
in de Siedlungen van het Nieuwe Bouwen, nog
op één plaats een stukje op de oorspronkelijke
plek aanwezig te zijn. Ook de Bruynzeelkeuken
van Piet Zwart uit 1938 is inmiddels een grote
zeldzaamheid.
Veel waardevolle keukens, zeker in panden
zonder monumentenstatus, verdwijnen
geruisloos. Een enkele keer wordt de verdwij
ning opgemerkt. Zo verdween een aantal jaren
geleden een geheel gave keuken uit een rijks
monument uit 1918, gebouwd naar ontwerp
van G.F. La Croix. Het betrof de enige gaaf
bewaard gebleven keuken van het Park Meer
wijk te Bergen, één van de krachtigste uitingen
van de Amsterdamse School. De betegeling van
deze keuken was destijds min of meer verplicht
afgenomen van de opdrachtgever, de Amster
damse tegelhandelaar Arnold Heystee, die
daarmee een belangrijk stempel op de afwer
king heeft gedrukt. Deze tegels verdwenen
met het aanrecht en andere detaillering in de
container.
Internet
Dankzij de opkomst van het internet is het
tegenwoordig iets eenvoudiger zicht te krijgen
op de aanwezigheid van bijzondere keukens.
Zo werd recent een voormalige huurwoning
in één van de bekendste gebouwen van
Amsterdam, de Wolkenkrabber van J.F. Staal uit
1932, aangeboden via de makelaarssite Funda.
Dit pand, dat opvallend genoeg nog geen
monumentenstatus heeft, is een icoon van de
twintigste-eeuwse bouwkunst in Nederland,
geplaatst op een van drie stedenbouwkundige
scharnierpunten van Plan Zuid van Berlage.
In de aangeboden woning oogt de plattegrond
authentiek, veel details zijn nog aanwezig.
Verbluffend is de foto van de keuken. Hier is
sinds de bouw fundamenteel niet verbouwd.
Dat is uitzonderlijk. De makelaar lijkt echter
weinig oog te hebben voor de waarde van de
keuken. Op Funda staat: 'Het betreft hier een
voormalige huurwoning, die na een moderni
satie, helemaal geweldig kan zijn! De indeling
is te wijzigen. Zo kunt u ervoor kiezen om de
woonkamer uit te breiden en eventueel ook
een open keuken te creëren.' Zonder de keuken
heilig te verklaren was toch op zijn minst een
korte vermelding van de zeldzaamheid gewenst
geweest.
De aanwezigheid van authentieke details wordt
wel gezien als een meerwaarde. Schuifdeuren
met glas-in-lood dragen bij aan de status van
het te verkopen object. Een vettige keuken doet
daar aan af, is de algemene opvatting. Echter,
ook een 'ouderwetse' keuken met noodzakelijke
en gewenste aanpassingen kan bijdragen aan
status en woongenot. Niet voor niets zijn 'retro'
koelkasten en fornuizen nu het summum van
luxe in de keuken. Er is alleen een omslag in het
denken over het historische interieur nodig.
Mattie, Bureau MEtDM Amsterdam.
Dit artikel is een bewerking van een stuk in
het bulletin van de Stichting het Nederlandse
Interieur
De keuken van het appartement in de Wolken
krabber dat recent te koop werd aangeboden.
Foto Funda
Het inmiddels verdwenen interieur van de keuken
van een villa in Bergen, in het Park Meerwijk.
Foto Vladimir Stissi
december 2010 Heemschut 21
