memoriam
Walter Kramer (1937-2010)
Colofon
'Walter Kramer had enerzijds een
grote zorgvuldigheid ten aanzien
van het kleinste hist
devolle detail en anderzijds een
brede visie op wat van nut was voor
ons totale monumentenbezegt
professor Coen Temminek Groll over
de op 27 maart overleden restaura-
tiearchiteet.
Walter Kramer behoorde tot de top van de res-
tauratiearehiteeten met een grote liefde voor
het ambachtelijke element. Na voltooiing van
zijn studie aan de Academie voor Bouwkunst
werkte hij bij het bureau Monumenten van de
gemeente Amsterdam en bij de Rijksdienst voor
de Monumentenzorg om medio jaren zeventig
een eigen bureau te starten. Hij heeft een
enorm oeuvre nagelaten, waaronder de restau
ratie van de Beurs van Berlage, de Noorderkerk,
Westerkerktoren, de Waag en de Oudekerk in
Amsterdam, het Tolhuis (kasteeltje) van Jaeoba
van Beieren in Gorinehem en kasteel Nederhe-
mert.
Kenmerkend voor al die restauraties is de hoge
kwaliteit van het ambachtelijk werk, geba
seerd op nauwkeurige waarneming van de nog
aanwezige bouwhistorische elementen. Hij was
onder anderen (mede)oprichter van het vak
tijdschrift Monumenten en van het Nationaal
Restauratiecentrum (1988) dat tot doel heeft
nieuw leven te blazen in het onderwijzen van
het restauratieambaeht.
De gesprekken met Walter waren altijd con
structief en leerzaam. Ons eerste contact,
midden jaren negentig, betrof mijn vraag of
'Monumenten' en 'Heemschut' voldoende
gemeen hadden om te kunnen samengaan.
Walter wees dit niet direct af, maar vond het
nog te vroeg om daarover een uitspraak te
doen. Het is er nooit van gekomen. Vooral bij de
restauratie van kasteel Nederhemert, waarvoor
het artikel in Heemschut (1998/5, pp 25-33)
'De noodklok over kasteel Nederhemert' een
belangrijke impuls gaf, waren onze contacten
veelvuldig, vruchtdragend en plezierig.
Walter ontwikkelde een bijzondere band met
kasteel, flora en fauna waarvan hij uitgebreid
kennis nam als hij met zijn echtgenote Petra,
die een grote steun bij zijn werk was, in hun
camper op de naastgelegen natuurcamping
verbleef.
Al veel eerder was in commissie onder leiding
van de toenmalige directeur Quarles van Ufford
van Geldersche Kasteelen tot de restauratie
besloten door Walter Kramer, bouwhistorieus
Kamphuis en de hoogleraren Renaud, Janssen
Walter Kramer tijdens een symposium over
kasteel Nederhemert, enkele jaren geleden.
Foto Hans Bollebakker.
en Temminek Groll. De problemen bij uitvoering
waren bijzonder complex omdat zich steeds
weer verrassingen voordeden bij de vondst
van tot dan onbekende, soms tegenstrijdig
lijkende, bouwsporen die van geval tot geval
op de werkvloer geïnterpreteerd en opgelost
moesten worden. Dat vergde vrijwel dage
lijks nauw overleg met de uitvoerder en de
ambachtslieden. Kramer, wiens vakkennis en
ervaring groot respect afdwongen, kon dat als
geen ander.
Hij had een uitgesproken visie op het herstel
van Nederhemert. 'Ik zou van het kasteel
zichtbaar willen houden het verval, niet in
bouwkundige zin, maar in visuele zin. Het zicht
baar maken (houden) van al die eeuwen Hij
slaagde daarin en leverde een toprestauratie af.
Walter zal in mijn herinnering blijven voort
leven als een uiterst deskundig en waardevol
mens.
Hans Bollebakker
40 Heemschut juni 2010
Heemschut
Tijdschrift van de Bond Heemschut,
de vereniging tot bescherming van cultuur
monumenten in Nederland. Opgericht in 1911.
Beschermvrouwe: H.M. de Koningin.
Redactie
Piet Arp, (eindredacteur), Philip Bosscher, Eric
Ie Gras, Brigitte Linskens en Norman Vervat.
Correspondent Zuid-Nederland: Willem Heij-
broek. Redactie-advies: Anne-Marie ten Cate.
De redactie draagt geen verantwoordelijkheid
voor de inhoud van artikelen die zijn voorzien
van volledige auteursnaam.
Contributiebedragen
Individuele leden van 25 jaar en ouder 35,00
Gezinslidmaatschap 45,00
Jeugdlidmaatsehap (tot 25 jaar) 15,00
Rechtspersonen en bedrijven 70,00
Opzeggingen alleen schriftelijk en voor
1 december. Extra tijdschriftnummers op
aanvraag. Losse nummers 7,50 inclusief
verzenden.
Correspondentieadres en ledenadministratie
Nieuwezijds Kolk 28, 1012 PV Amsterdam
tel. (020) 622 52 92, fax (020) 624 05 71
e-mail redactie: redactie@heemschut.nl
e-mail landelijk bureau: info@heemschut.nl
Rabo-rekeningnummer 1462.53.388
Correspondentieadres adverteerders
Bureau Van Vliet, postbus 20
2040 AA Zandvoort
tel. 023 571 47 45
fax 023 571 76 80
zandvoort@bureauvanvliet.com
Copyright Bond Heemschut
Niets uit deze uitgave mag op enigerlei
wijze worden overgenomen zonder
toestemming van de redactie.
Website www.heemschut.nl
Vormgeving Studio Letterman, Amsterdam
Druk Waanders Drukkers, Zwolle
Jaargang 87 no. 3 - juni 2010
Heemschut verschijnt zes maal per jaar
Brede visie en oog voor detail
