Literatuur
Colofon Industria
in Heemschut
Station Horst-Sevenum.
Foto Marcel Overbeek
De Collectie: bijzondere stations
gebouwen in Nederland; tekst
Crimson Architectural Historians-
Urban Fabric. Rotterdam, NAI
uitgevers, 2009. 176 biz., ill., lit.
opgave. ISBN 978 90 5662 648 8.
Prijs: 34,50.
De spoorwegsector is een dubbelzin
nige wereld: enerzijds gedreven door
technische vooruitgang, anderzijds
door sentimentele herinneringen aan
het glorieuze verleden. Is het moge
lijk om beide te combineren? Dit was
de vraag, die de spoorbouwmeester
Nathalie de Vries zich stelde. Een vraag
die vijftien jaar geleden onvoorstelbaar
was in deze kringen. Een duidelijk geval
van voortschrijdend inzicht. Immers
buiten het spoorbedrijf werd in feite
al sinds de jaren tachtig van de vorige
eeuw de importantie van het stati
onsgebouw als uiting van architec
tuur en voorbeeld van de vooruitgang
onderkend.
De baanbrekende tentoonstelling 'Le
temps de la gare' in Parijs gaf uiteinde
lijk de definitieve doorbraak. Langza
merhand kwam het besef dat stations
belangrijke ijkpunten kunnen zijn in de
maatschappij en de architectuurge
schiedenis. Voor Nederland resul
teerde dit in een aantal interessante
publicaties over de stationsgebouwen.
In het kader van het Monumenten
Inventarisatie Project (MIP) inzake
de bouwkunst tussen 1850 en 1940
van de toenmalige Rijksdienst voor de
Monumentenzorg, werd een beperkt
aantal spoorwegstations na een
moeizaam traject op de Rijksmonumen
tenlijst geplaatst. Het is daarom des
te verheugender dat men eindelijk ook
binnen het NS-bedrijf de waarde inziet
van het bezit aan stationsgebouwen en
dat men dit ook via deze publicatie laat
zien. Het boek geeft een overzicht van
wat men bij NS-Vastgoed 'de collectie'
is gaan noemen en het geeft een goede
doorsnede van de verschillende typen
stationsgebouwen die in Nederland
werden gebouwd.
Het boek is voorzien van kwalitatief
goede foto's, een beknopte beschrij
ving per station en een overzicht
van de bestaande literatuur. Kortom
aanbevolen voor geinteresseerden in
spoorwegarchitectuur. Een kritische
noot: het bureau Crimson Architec
tural Historians geeft in de inleiding
van het boek aan dat de sloop van het
Pennsylvaniastation in New York in
1972 de eye-opener zou zijn geweest
voor een breder draagvlak en interesse
voor dit soort gebouwen. Men heeft
daarbij over het hoofd gezien de sloop
in 1961 van de Euston Arch, de monu
mentale entree van het Euston station
in Londen.
Zie ook de recensie van dit boek op:
www.industriecultuur.nl
Den Haag. Elektriciteitscentrale
C. Rebequestraat. Foto Marcel
Overbeek, september 2009
Louis Kanneworff en Casper Postma:
Het licht zal nooit uitgaan; 100 jaar
Centrale Den Haag. Ca pel Ie, E.On-
Benelux, 2008. 162 biz., ill., lit.opg.,
bijlagen. ISBN 978-978-90-9023588-2.
Op 1 februari 1906 werd de nieuwe
elektrische centrale van Den Haag
in gebruik gesteld. De imposante
gebouwen van de electriciteitsfa-
briek, ontworpen door stadsarchitect
A.Schadee, straalden trots, vooruitgang
en zelfbewustzijn uit. De elektriciteit
was aan het begin van de twintigste
eeuw bezig aan een onstuitbare
opmars.
Nu, meer dan een eeuw later, wordt
op dezelfde locatie in Den Haag aan
het De Constant Rebecqueplein nog
steeds energie geproduceerd. Sinds
enkele jaren is de centrale onderdeel
van het energieconcern 'E.On'-Benelux.
Ter gelegenheid van 100 jaar stroom-
productie op deze locatie verscheen
in 2008 dit boek, uitgegeven door
E.on, over de rijke geschiedenis van de
Haagse centrale, in het eerste hoofd
stuk wordt aandacht besteed aan de
geschiedenis van de eerste elektrische
centrale aan de Hofweg van de Fa.
Siemens. Vervolgens wordt op boeiende
wijze het verhaal verteld van de snelle
opmars van het elektriciteitsgebruik,
dat leidde tot de bouw van de nieuwe
centrale aan het De Constant Rebec
queplein. Verder ook aandacht voor
de invloed van de elektrische stroom
op het dagelijks leven, de aanleg van
elektriciteitsnetten, de bouw van
transformatorstations, de distributie,
de centrale in Scheveningen, de elektri
sche spoorlijn Rotterdam-Scheveningen
en de uitbreiding van de centrale in de
loop der jaren.
In de afsluitende hoofdstukken aan
dacht voor de energieontwikkelingen
na de oliecrisis in 1973, de bouw van
de nieuwe warmtekrachtcentrale en
de toenemende invloed van milieu-
eisen op het energiebedrijf. Het
fraai uitgegeven boek is toegankelijk
geschreven en is voorzien van prachtig
historisch fotomateriaal en illustraties
van oude reclames, affiches etc. In een
bijlage zijn kunstwerken opgenomen
die de centrale en het thema elektri
citeit uitbeelden. Verder een bijlage
met namen van directeuren van de
Haagse centrale, en een bijlage met een
chronologisch overzicht van de diverse
uitbreidingen. Een aanwinst voor de
literatuur op het gebied van de elektri
citeitsvoorziening in Nederland, maar
ook een aanwinst voor de literatuur
over bedrijfsgeschiedenis in Den Haag.
Industria is de nieuwsbrief van de Stichting
Federatie Industrieel Erfgoed Nederland
(FlEN). FIEN zet zich sinds 1984 in voor het
behoud van industrieel erfgoed in Neder
land. Bij FIEN zijn 65 lokale en regionale
stichtingen en verenigingen aangesloten.
Website
www.industrieel-erfgoed.nl
Redactieadres Industria
Redactie Industria
p/a Marcel Overbeek
Noteboomstraat 61
8021 WR Zwolle
Mailadres
industria@industrieel-erfgoed.nl