Groningen
Friesland
Groningen, suikerfabriek van Heemskerckstraat
tijdens de sloop. Foto Marcel Overbeek
Nog een opname van een van de oudste delen van de
suikerfabriek. Foto Marcel Overbeek september 2009
Groningen: Ooit werd Groningen de suikerstad
van Nederland genoemd. Twee grote suiker
fabrieken zorgden vele jaren voor traditionele
nijverheid, en tijdens de verwerking van de
suikerbieten tot suiker, de campagne, drong de
indringende suikerbietenlueht lucht tot ver in
de stad door. Een van de twee fabrieken, de aan
de Van Heemskerckstraat gestaande 'Friesch-
Groningsehe Coöperatieve Beetwortelsuiker-
fabriek' is sinds 2008 gesloten. De sluiting is
een rechtstreeks gevolg van de beëindiging van
Europese subsidies voor de beetwortelsuiker-
produetie in Europese landen.
De Centrale Suiker Maatschappij, eigenaar
van de Nederlandse suikerfabrieken, zag zich
gedwongen de fabriek in de stad Groningen
te sluiten. In augustus is in opdracht van de
Suikerunie begonnen met de sloop en de ont
takeling van de machines van de fabriek. De
sloop is opgelegd door de Europese Unie, die
hiermee wil voorkomen dat de fabriek nog ooit
kan produceren. Door deze snel in gang gezette
sloop (die duurt tot 1 augustus 2010) dreigen
enkele oude onderdelen van de suikerfabriek
verloren te gaan.
Ondanks het feit dat de fabriek in de loop der
jaren ontelbare malen is verbouwd en gemo
derniseerd, blijkt er zich in de kern van het
complex nog gave delen van de oorspronke
lijke fabriek te bevinden. Tot de oudste nog
bewaarde delen behoren het oude entrepotge
bouw, de fabriekshal, het ketelhuis en de pulp-
loods. Ook het onderste deel van de schoor
steen uit 1914 is nog aanwezig. De in baksteen
opgetrokken gebouwen van de fabriek werden
ontworpen door de Groninger architect G.
Nijhuis, een architect die meerdere bedrijfsge
bouwen in Groningen op zijn naam heeft staan.
Omdat de gebouwen van de suikerfabriek geen
enkele beschermde status hebben, wordt dit
najaar gepoogd alsnog enkele gave onderdelen
van de suikerfabriek als industrieel erfgoed te
behouden. Hiervoor zal onderhandeld moeten
worden met de Europese Unie. In de machi
nehal bevindt zich een elektromotor uit 1950
van Zweedse origine. Deze bijzondere machine
zal worden gedemonteerd en worden overge
bracht naar het museum van de Suikerindustrie,
gevestigd in de voormalige suikerfabriek te
Puttershoek.
In oktober 2008 is in Friesland een nieuwe
stichting opgericht: de Stichting Windmotoren
Friesland. Deze stichting is een initiatief van ir.
Albert Brouwers, een gepensioneerde elek
trotechnicus. De stichting heeft als doel het
behoud en herstel van historische windmotoren
in Friesland. Deze provincie is nog rijk bedeeld
met de Amerikaanse windmotoren, die vanaf
1900 werden opgericht als aanvulling op de
klassieke bemaling door windwatermolens.
De Amerikaanse windmolens zijn beeldbepa
lend voor het Friese landschap. Het heeft lang
geduurd voor deze bijzondere vorm van bema
ling de aandacht en erkenning kreeg die zij
verdient. De windmotor heeft een interessante
technische geschiedenis, die begon met de
ontwikkeling van de eerste windmotoren in de
Verenigde Staten. Na 1900 werd de windmotor
geïntroduceerd in het Nederlandse landschap.
Veruit de meeste windmotoren werden in het
noorden, in Friesland gebouwd.
De stichting wil in eerste instantie een
inventarisatie maken van het nog aanwezige
windmotorenbestand in de provincie. Daarnaast
zal onderzoek worden gedaan naar de bouw
