De Russisch orthodoxie aan het hof van Anna Pavlovna
Nicolaas Conijn - De traditie wilde dat grootvorstinnen van de Romanov familie tot aan hun dood trouw bleven aan
hun Grieks (later Russisch) orthodoxe geloof. Anna Pavlovna 1795-1867), dochter van tsaar Paul I, had dan ook, na
haar huwelijk in 1816 met de latere koning Wilem II (1792-1849), in al haar paleizen een Russiseh-orthodoxe kapel.
Een deel van de inventaris van het paleis aan de Haagse Kneuterdijk, keert nu terug na lang zoek geweest te zijn.
De iconostasewand van de kapel
in paleis Kneuterdijk zoals te
zien op een tekening die recent
door het Koninklijk Huisarchief
is aangekocht.
Rechts: Maria Magdalena, een
van de schilderijen door Petrus
van Huffel uit 1818, die ook op
de tekening is terug te vinden.
HET VERHAAL GAAT dat na het huwelijk
de inventaris van de veldkerk van tsaar
Alexander I (1777-1825), de broer van Anna
Pavlovna, in processie is overgebracht naar 's-
Gravenhage. De veldkerk gewijd aan de heilige
Maria Magdalena, de boetvaardige zondares en
volgeling van Jesus, had dienst gedaan tijdens
de veldtochten tegen Napoleon. Inmiddels had
koning Willem I het huis van de graven van
Wassenaer aan de Haagse Kneuterdijk voor
het jonge paar aangekocht. Op de eerste etage
werd het vertrek onder de koepel bestemd
voor de kapel. Vanuit Brussel was de prins van
Oranje in contact gekomen met de Gentse
kunstschilder Petrus van Huffel (1769-1844).
Hij maakte portretten en religieuze kunst,
waarvoor hij in 1817 de gouden medaille van
het koninklijk genootschap voor de kunst en
wetenschap ontving. In 1818 kwam de opdracht
voor de vervaardiging van acht schilderijen
voor de kapel in het paleis aan de Kneuterdijk.
Bij testament liet koningin Anna vastleggen dat
de inventaris van haar kapel geen onderdeel
van haar nalatenschap zou uitmaken, maar na
haar dood beschikbaar diende te blijven voor
de uitoefening van de Russiseh-orthodoxe
eredienst nabij de plaats waar zij te ruste zou
worden gelegd.
In 1937 kwam de inventaris van de kapel,
na afbraak van huis Rustenburg uiteindelijk
terecht in het Haagse Statenkwartier, achter
een herenhuis aan de Eerste Sweelinckstraat.
Terug in paleis
Na de Russische revolutie ontwikkelde zich
in West-Europa in de orthodoxe kerken een
stroming die zich richtte op de wortels van de
Grieks Orthodoxe. Diverse schilderijen uit de
kapel raakten uit de belangstelling en werden
uiteindelijk verloren gewaand.
Onlangs zijn, na jarenlange omzwervingen,
zes van de acht religieuze schilderijen van de
kapel in het paleis teruggevonden. De schil
derijen zijn goed herkenbaar op een tekening
van de iconostasewand van de kapel in paleis
Kneuterdijk. Deze tekening werd onlangs door
het Koninklijk Huisarchief bij een veilinghuis
in Dordrecht aangekocht. De schilderijen zijn
goed herkenbaar. Raadpleging van de kort na
het overlijden van Anna opgestelde inventaris
van haar kapel bevestigde de herkomst van de
schilderijen zowel door hun voorstellingen als
door hun lijsten.
Na het gereedkomen van de restauratie van
het paleis aan de Kneuterdijk, waarin de Raad
van State oorspronkelijk is gevestigd, zullen
de schilderijen weer terugkomen in de ruimte
waarin de kapel gevestigd was.
N.W. Conijn
28 Heemschut december 2009
riÜ^'Tmig.
a.
Schilderijen iconostase terug naar Kneuterdijk
