Bezoeken van bouwplaatsen vorm van ramptoerisme
Wie met Nederlandse
ogen naar de resten van
Hollands erfgoed zoekt,
wacht een behoorlijke
teleurstelling.
Gabri van Tussenbroek - Wie aan
Nederlands gebouwd erfgoed in het
oosten van Duitsland denkt, denkt
vooral aan het Hollandisehes Viertel
in Potsdam. Een nieuwbouwwijk in
Hollandse stijl, uit het tweede kwart
van de achttiende eeuw. Dat Holland
al eerder exporteur was van archi
tectonische invloeden, is veel minder
bekend.Toch trokken in de zeven
tiende eeuw bouwmeesters en inge
nieurs naar Berlijn en Brandenburg,
waar zij hun sporen achterlieten.
Duitsland - Deelstaat Brandenburg
SCH WEDT
ORANIENBURG
BRANDENBURG
POTSDAM
FRANKFURT/
ODER
ZOALS OVERAL, zijn ook in Brandenburg de
materiële overblijfselen uit het verleden een
directe afspiegeling van de gebeurtenissen die
het land hebben getroffen. Die gebeurtenissen
hadden hier vaak ernstige gevolgen voor mens
en monument. Een zoektocht naar zeventiende-
eeuws erfgoed in Berlijn en Brandenburg is
daarom geen onverdeeld genoegen. Wie met
Nederlandse ogen en verwachtingen op zoek
gaat naar de resten van dit erfgoed, wacht een
behoorlijke teleurstelling.
Wederopbouw
Ten gevolge van de Dertigjarige Oorlog is
Brandenburg in het midden van de zeventiende
eeuw ontvolkt, leeggeroofd en bankroet. De
nog jonge keurvorst Friedrieh Wilhelm probeert
de wederopbouw te organiseren en doet een
beroep op de Republiek. Na een studie in Leiden
kent hij uit eigen aanschouwing de voorspoed
en de verworvenheden van de Republiek. En na
zijn huwelijk met Louise Henriette van Oranje
beschikt hij bovendien over een netwerk van
contacten, dat hij in stand houdt door de
permanente afvaardiging van enkele agenten in
Amsterdam en Den Haag.
Direct na het sluiten van de Vrede van Munster
trekken Nederlandse boeren en handwerks
lieden naar het oosten en komen architecten,
ingenieurs en ondernemers naar Brandenburg.
Een doorslaand succes is deze Nederlandse
BERLIJN*
Kaart van deelstaat Brandenburg
in het oosten van Duitsland.
De hoofdstad is Potsdam. Sinds
1920 ligt de stad Berlijn als een
enclave in het hart van deze regio.
inbreng echter niet. Slechts een handjevol
bouwmeesters blijft voor langere tijd in het
oosten, maar zij weten wel een stempel te
drukken op de architectuur. Johan Gregor
Memhardt, Cornelis Ryckwaert, Miehiel Mat-
thijszoon Smids en anderen zijn de belang
rijkste figuren van die Nederlandse arehitee-
tuurinvloed.
De meest in het oog springende gebouwen
komen tot stand in opdracht van de keur
vorst, de adel of van hoge militairen. Het slot
Oranienburg - ten noorden van Berlijn - werd
gebouwd in opdracht van Louise Henriette. Aan
het einde van de Tweede Wereldoorlog leed
20 Heemschut december 2009
Hollands Erfgoed in Brandenburg
