tDroster
Hans van den Eeden, 'Leve de koning!
Lodewijk Napoleon op reis door Bra
bant en Zeeland'. Heusden, Brandaris
Pers 2009. Gebonden, 144 p.
ISBN-13: 978-90-78108-03-0, 24,95.
Hoewel Lodewijk Napoleon slechts
enkele jaren koning was in Holland
was hij tijdens die vier regeringsjaren
behoorlijk populair in Brabant en
Zeeland. Tijdens een inspectiereis in
april en mei 1809 om zijn land te leren
kennen kreeg hij vrijwel overal een zeer
warm welkom. In dorpen en steden
werd het beste uit de kast gehaald om
de koning te ontvangen. Beschikte
een representatieve, grote ruimte over
onvoldoende meubilair, dan leenden
welgestelde inwoners graag hun meu
bels en tapijten uit. Feestmalen werden
aangericht, al staarden gemeente
bestuurders vooraf zorgelijk naar de
begroting van dit alles. Echt zuur werd
het pas, als het reisschema plotseling
werd omgegooid en de koning verstek
liet gaan.
De broer van de Franse keizer maakte er
in 1809 een inspannende reis van. Zijn
schatkist kwam mee, want op vrijwel
elke stop gaf hij flinke geldbedragen
weg. Soms voor de verzorging van
wezen, soms ter genoegdoening van de
kerkelijke richting die een kerkgebouw
moest afstaan aan andere gezindten.
In Zeeland vergaapte de koning zich
te Domburg aan de altaren uit de
Romeinse tijd die daar net waren terug
gevonden. De godin van de voorspoed,
Nehalennia, was geen Romeinse godin,
maar inheems. Ze werd tussen 180 en
230 alleen in Zeeland geëerd.
In het boek staan prachtige afbeel
dingen uit de tijd van de reis van de
koning. Zie ook: Ledenaanbieding.
Catherine Bolkestein Erfgoedbewaker
en luis in de pels. Zestig jaar stichting
Oud Deventer. Deventer, Stichting Oud
Deventer 2008. 196 p.
ISBN 978-9079701-08-7. 24,95.
Paul Brood, Het Drostenhuis in Oot-
marsum. Hilversum, Uitg. Verloren,
2009. 10.
ISBN 978-90-8704-086-4,
T. van Eekelen, Bergen op Zoom,
Monumenten, cultuurlandschap
en archeologie. Rotterdam, Trichis
Publishing, 2008. 228 p,
ISBN 9789081241656, €35.
In 1948 werd in Deventer de stichting
Oud Deventer opgericht. Doel: histo
rische panden die tijdens de oorlog
ernstig waren beschadigd te laten res
taureren. Het was vooral een club van
notabelen die geld voor restauraties op
tafel legde. SOD ontwikkelde zich tot
een stichting die vaak op de barricaden
klom om kaalslag in de stad te keren.
Het stadsbestuur liep namelijk rond
met grootse plannen. Deventer kon
uitgroeien tot een echt grote stad, en
daarvoor moest de oude stad de nodige
veren laten.
Deventer is tegelijk ook een van de
eerste steden die door heel gericht
herstel mede dankzij SOD oude,
vervallen wijken nieuw leven in wist te
blazen. Het Bergkwartier is zo'n wijk
met inmiddels landelijke bekendheid en
een enorme aantrekkingskracht op toe
risten. Die zouden nooit zijn gekomen
als de stadswijk ruim en modern zou
zijn geworden.
Niet voor niets is in de boektitel sprake
van luis in de pels, want grootschalige
nieuwbouw met bijbehorende sloop van
de oude bebouwing blijft toch voortdu
rend op de loer liggen, zoals is gebeurd
bij het station. Intussen is de hele
binnenstad van Deventer beschermd
stadsgezicht, waardoor de grootste
bedreigingen wat zijn verdwenen.
Desondanks blijven de bestuursleden
bedacht op foute plannen.
De kleine stad Ootmarsum in Twente
kende tot de Franse tijd vier vormen
van rechtspraak. Een van de rechters
was de drost van Twente die op het Huis
Ootmarsum woonde, een havezate. De
drost kon naar eigen inzicht diensten
eisen van de inwoners van het gebied
dat onder zijn bestuur viel. Vooral dit
zette bij de patriotten voorafgaand
aan de Franse tijd kwaad bloed. Vooral
omdat, toen de regeling eenmaal was
afgeschaft, de drost van Ootmarsum die
diensten bleef opeisen.
Gevolg was, dat in de Franse tijd de
functie door de patriottische drost
volkomen werd uitgekleed. De laatste
drost had weinig te verteilen en woonde
in een stadsboerderij. Die werd medio
vorige eeuw als Drostenhuis verbouwd
tot museum door de familie Mulder. Die
kocht het als bouwval en begon een
minutieuze restauratie. Om het Drosten
huis in stand te kunnen houden is het
beheer tegenwoordig ondergebracht in
een stichting.
Over de monumenten van Bergen op
Zoom is al wel gepubliceerd, maar
recent verscheen op dit terrein maar
weinig. Terwijl intussen de lijst met
rijksmonumenten aangroeide en er een
gemeentelijke lijst is ingesteld. Boven
dien maakt Halsteren, met de eigen
monumenten, sinds 1997 deel uit van
Bergen op Zoom.
In dit boek is geprobeerd systematisch
een beeld te schetsen van de bouw-
historie van de stad en van Halsteren.
Ronduit handzaam is het overzicht van
de verschillende bouwstijlen die in het
straatbeeld terug te vinden zijn. Ook
worden niet alleen de bekende monu
menten voor het voetlicht gehaald,
de auteurs staan ook uitgebreid stil
bij minder zichtbare of toegankelijke
monumenten, zoals de Grebbe. Dit is
een ondergronds afwateringskanaal met
een lengte van zevenhonderd meter, dat
sinds de dertiende eeuw is aangelegd.
Enkele eeuwen lang heeft de waterlinie
tussen Bergen op Zoom en Steenbergen,
een van de oudste van het land, in tijden
van crisis dienst gedaan om vijandelijke
legers buiten te houden. Na de Franse
tijd kreeg de natuur de overhand in
deze ooit zo belangrijke verdediging. Pas
sinds kort wordt weer getracht een deel
van de linie (fort de Roovere) zichtbaar
te maken in het landschap.
Piet Arp
augustus 2009 Heemschut 39
>DEWiJK NAPOLEON OP RBfJS DOOR BRABANT Eh^ZB BLAND
Lf t ynz '^vc r1-€<■*•'
