Van jeugdzorg en tbc-herstellingsoord naar verslaafdenzorg en transferium in Ughelen
PietArp -VHGP Architecten uit Deventer is al enkele jaren zeer nauw betrokken bij de herontwikkeling
van de gebouwen en landerijen van Caesarea in het Apeldoornse Ughelen. Ooit gesticht als tehuis voor
Amsterdamse bleekneusjes door de speelgoedfabrikant Frits Caesar werd het al snel een R.K. charita
tieve zorginstelling. Na de oorlog was hier een herstellingsoord voor lijders aan tbc gevestigd, en tot
begin deze eeuw was het nog in gebruik bij de jeugdzorg.
De nieuwbouw in twee lagen, zoals die voor het terrein is ontworpen.
herbegraven in de crypte van de kapel. De
initiatiefnemers voor Caesarea lagen hier ook al
tot in de jaren negentig van de afgelopen eeuw,
maar werden vervolgens elders herbegraven.
Inmiddels zijn ook de laatste twee fasen van
de herontwikkeling in voorbereiding. Er zijn
plannen om op het terrein nieuwe wooneen
heden voor de verslaafden te bouwen. Het gaat
om zo'n 2500 vierkante meter nieuwbouw in
twee verdiepingen. Gemeente en provincie
staan positief tegenover deze uitbreiding. In de
nieuwe appartementen kunnen deze bewoners,
op enige afstand van de stedelijke invloeden,
weer leren zelfstandig te wonen en te werken.
Zo moet er op het terrein ook onder meer een
instellingskeuken komen, waar (door de bewo
ners) gekookt wordt voor de bewoners en van
waaruit de catering wordt ondersteund.
Vanwege de ligging wordt Caesarea, zo is de
opzet, bovendien een knooppunt voor wande
lingen in de omgeving. Op het terrein is een
transferium gedacht, waar automobilisten hun
voertuig kwijt kunnen voordat ze gaan fietsen
in de natuur of naar Apeldoorn gaan om te
winkelen. De bewoners zullen toeristische taken
op zich nemen en het gebouwen- en terrein-
onderhoud ter hand nemen.
Het mooie van de herontwikkeling van
Caesarea is, dat het cultureel erfgoed hier
als zorgverlenende instelling gehandhaafd
blijft. Wel wordt de bebouwing van het terrein
dichter om de exploitatie sluitend te maken.
De historische tuin wordt in fase 4 overigens
eveneens opgeknapt. Hier is de ontspannen
manier behouden waarop zorgeomplexen niet
alleen in het verleden in de natuur rondom
Apeldoorn functioneerden, maar ook hoe die
in de toekomst een rol van betekenis kunnen
spelen, meent Van Harten.
Caesarea is tussen 1919 en 1923
oorspronkelijk gebouwd als kinder
huis met kapel in opdracht van de
Amsterdamse koopman Frits Caesar.
De fabrikant verloor een fors deel
van zijn kapitaal toen de Russische
aandelen rond 1920 niets meer waard
werden met de komst van de Sovjet
unie. De Zusters Franciscanessen in
Veghel gingen de gebouwen beheren
en exploiteren. In 1940 werd het een
ziekenhuis, enkele jaren later gingen
de paters Salesianen van Don Bosco
op het terrein wonen en tot 1957
was het hoofdgebouw in gebruik als
herstellingsoord voor tbc-patiënten.
Vanaf 1962 was het weer een kinder
tehuis, tot aan de eeuwwisseling.
augustus 2009 Heemschut 25
