Stookgat met en stookgat zonder oven in werking. De stoker houdt op de zolder het bakproces in de ovens onder zijn voeten in de gaten.
Kruiwagens met kolen staan klaar om brandstof in de stookgaten te kunnen werpen.
paratuur op een schoorsteen is geen ideaal,
maar wel een tijdelijk geschikt middel om geld
te verwerven voor instandhouding. Restau
ratie brengt trouwens niet slechts kosten met
zich mee. Een gerestaureerde pijp kan ook een
positieve uitwerking op de omgeving hebben,
vooral als het opknappen van de schoorsteen in
samenhang met de directe omgeving plaats
vindt. Zo is de restauratie van de schoorsteen
van De Bunswaard in Weurt het startschot
geweest voor een algehele reconstructie en
herbestemming van de vroegere steenfabriek.
Samenhang
Steenfabriekssehoorstenen zijn niet alleen
lokale monumenten uit het industriële verleden.
Alle nog bestaande schoorstenen vormen door
hun ligging, vormgeving en geschiedenis een
industrieel ensemble van nationale betekenis.
De waardevolle schoorstenen, de dragers van
het almaar vervagende steenfabriekenland-
sehap, verdienen daarom bescherming en
integratie in de nieuwe ontwikkelingen in het
rivierengebied. Voorop moet staan dat schoor
stenen geen geïsoleerde objecten zijn, maar dat
ze deel uitmaken van een groter samenhangend
geheel.
De combinatie van projecten als ruimte voor de
rivier, natuurontwikkeling en behoud van waar
devolle gebouwde elementen kan inspirerende
ideeën opleveren. Zo zouden wandel- en fiets
routes door de uiterwaarden deze elementen
met elkaar kunnen verbinden of zou men steen
fabrieken als informatie- en edueatieeentrum
kunnen bestemmen.
Telkens geldt, dat een goede samenwerking
tussen alle betrokken partijen (gemeenten,
provincie, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer,
overige grondeigenaren, cultuurhistorische
verenigingen) essentieel is voor succes. Er zijn
inmiddels genoeg voorbeelden die aantonen
dat dit kan.
Al blazen de meeste steenfabriekssehoorstenen
geen rook meer uit, het is de moeite waard om
deze monumenten van het industriële verleden
te behouden. De schoorsteen is immers een
markant onderdeel van het (vroegere) steen
fabrieksterrein, een landmark voor het dorp
en een onderdeel van een groot ensemble van
steenfabrieksschoorstenen. Een ensemble dat
nog altijd wordt bedreigd en bij elke afbraak
verder wordt aangetast.
De betrokken overheden en organisaties
moeten zich hiervan bewust worden en de nog
bestaande schoorstenen beschermen en op een
duurzame wijze behouden. Alleen dan zullen
ook volgende generaties die de schoonheid van
het rivierengebied hebben ontdekt stilstaan bij
het industriële verleden van de streek.
J. Reijnen en H. Roodenburg zijn lid van de
Provinciale Commissie Gelderland van de Bond
Heemschut
Bronnen
- Janssen, G.B., Twee eeuwen Gelderse
bakstenenFagus, 2008.
- N ij hof, P., Ruimte voor cultuur, RACM, 2002.
- RACM, Fabrieksschoorstenen.
Brochure nr 10, 2008.
- STIF, Rookpluimen 10 jr, 2007.
augustus 2009 Heemschut 19
