Vergipsing in de schoorsteen
Bij ontwikkelen rivierengebied en natuur oude fabrieken en schoorstenen inpassen in plannen
Jan Reijnen en Hylke Roodenburg -
Jarenlang stimuleerden lokale overheden
een snelle sloop van gesloten steenfa
brieken. Zo werd voorkomen dat kraakacties
of illegale bedrijvigheid problemen zouden
veroorzaken. Vaak ook vestigden zich legaal
bedrijven op het terrein. Veel gemeenten en
provincies zien deze grootschalig geworden
bedrijvigheid in de uiterwaarden of aan de
dijk tegenwoordig als ongewenst. Dit terwijl
die bedrijven kunnen bijdragen aan het in
stand houden van een schoorsteen of van
andere onderdelen van de steenfabriek.
Buiten gebruik gestelde schoorstenen
krijgen vaak geen onderhoud meer.
De kwaliteit ervan gaat vervolgens
relatiefsnel achteruit, mede vanwege de
ouderdom. Onder andere treedt zoge
noemde vergipsing op: het zwavelzuur
uit de rookgassen maakt de kalkmortel
tot poeder en valt dan als stof uiteen.
Gevolg is dat de top van de schoorsteen
scheef gaat staan. Verder ontstaan
vochtproblemen, doordat de slechte
voegen water doorlaten of doordat de
kop niet goed is afgedicht, 's Winters
treedt vervolgens vorstschade op.
Andere problemen hebben betrekking
op de fundering van de schoorsteen en
de bliksembeveiliging. Tot slot roesten
de metalen trekbanden en klimijzers
weg, waardoor de stabiliteit in gevaar
komt en inspectie van de schoorsteen
bovendien moeilijker is uit te voeren.
De steenfabriek Vogelensangh
in Deest stookt nog steeds
op kolen. De stenen uit deze
fabriek zijn handgevormd.
Foto's Marjo Huijsmans
ONTWIKKELING VAN NIEUWE NATUUR
in de uiterwaarden en het project Ruimte
voor de Rivier van Rijkswaterstaat vormen de
nieuwste bedreigingen voor de steenfabrieks
schoorstenen. In de afgelopen decennia heeft
met name Staatsbosbeheer veel buitendijkse
grond aangekocht voor natuurontwikke
ling. Men wil aan de oevers van de rivier de
oorspronkelijke vegetatie laten terugkeren.
Aanvankelijk ging natuurontwikkeling gepaard
met volledige sloop van fabrieken en alle bij
behorende zaken, zoals het geval was bij Bato's
Erf in Heerewaarden.
Hoewel Staatsbosbeheer de laatste tijd duidelijk
meer aandacht heeft voor cultuurhistorische
waarden, blijft de prioriteit liggen bij
augustus 2009 Heemschut 17
Monumenten van industrieel verleden
