De grafkelder van Walram II in de abdijkerk. Interieur van de abdijkerk van Rolduc.
Het omvatte voornamelijk het Land van Eupen.
Graaf Walram I van Aarlen bouwde medio 11de
eeuw de burcht van Limbourg in het dal van
de Vesdre. Diens zoon verwierf de titel Hertog
van Neder-Lotharingen, waardoor deze titel
overging op Limburg. De hertogen van Limburg
oefenden grote invloed uit in het Duitse Rijk,
met name in de investituurstrijd. Dit was de
machtsstrijd tussen de Duitse koning en de
paus over het recht bisschoppen en andere
hoge geestelijken te benoemen.
De Limburgse hertogen bezaten verschillende
leengoederen. Zo werd bijvoorbeeld in 1155
het land van 's-Hertogenrade met Limburg
verbonden. Gaandeweg ontstond er echter
de nodige onenigheid tussen familieleden, die
vooral rivalen waren, bijvoorbeeld omdat één
van hen zijn rechten op de hertog van Brabant
had overgedragen. Dit mondde uit in de Slag
van Woeringen in 1288.
Hertog Jan van Brabant overwon glorieus
en bemachtigde Limburg. Daarna stond het
gebied weliswaar onder Brabantse controle,
maar Limburg werd niet volledig geannexeerd.
Na de dood van Johanna van Brabant in 1406
echter kwamen Brabant en Limburg onder
Bourgondisch gezag en later onder Spaans- en
Oostenrijks-Habsburgs gezag. Via de Spaanse
Nederlanden ging het over op de Oostenrijkse
Nederlanden en werd het uiteindelijk bij de
komst van de Fransen in 1794 ingelijfd en als
politieke eenheid opgeheven.
Het hertogdom ging grotendeels op in het
departement Ourthe.
Verschuiving
Na de slag bij Waterloo in 1815 werd het voor
malige hertogdom onderdeel van het Verenigd
Koninkrijk der Nederlanden. Koning Willem I
volgde inzake het oude hertogdom wonder
lijk genoeg de geheel onhistorische Franse
departementsindeling. Daardoor werd het oude
Limburg (als onderdeel van het departement
Ourthe) Luiks territorium. De koning hechtte
er echter aan om de titel Hertog van Limburg
te kunnen voeren, zodat de oude naam Limburg
niet verloren zou gaan.
Die naam werd toegekend aan het gebied dat
in de Franse tijd het departement Neder-Maas
vormde en nu de naam provincie Limburg
meekreeg. Van deze nieuwe provincie heeft
echter een nauwelijks aanwijsbaar gedeelte in
het oude hertogdom gelegen. De geografische
term 'Limburg' is dus op oneigenlijke wijze
verschoven naar het noorden. Nu ging de naam
gebruikt worden voor gebieden die voorheen
noordelijker hadden gelegen, zoals Gelre en
Kleef. Het oude hertogdom degenereerde zo tot
restgebied.
Hiermee werd tevens het sein voor verdere
verfransing van het oorspronkelijke Limburg
gegeven, dat nu ingebed lag in de Frans
sprekende omgeving van de Zuid-Nederlandse
provincie Luik.
Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden viel
in 1839 uiteen in het Koninkrijk België en
Nederland. De Belgische taalpolitiek uit de
jaren zestig van de 20e eeuw leidde er toe, dat
een aantal dorpen in 1977 werden overgehe
veld van de Franstalige provincie Luik naar de
Nederlandstalige Belgische provincie Limburg
(Voerstreek), waar vanouds Limburgs werd
gesproken. Het dorp Teuven in Belgisch Limburg
is zo'n beetje het enige Limburgs geheten
gebiedsdeel dat met historisch recht die naam
mag dragen.
Mooie gedachte
De wandelaar op het Hertoglimburgpad zal
er niet wakker van liggen. Die geniet gewoon
van al het moois dat hem wordt aangeboden.
Wel is het de vraag of de grote ambitie om de
gezamenlijke en oude betrekkingen tussen de
stad Limbourg in België, Rolduc en Kerkrade
12 Heemschut augustus 2009
