De trappen zijn uitgevoerd in gewelfd
metselwerk met massieve zandstenen treden.
De 'keizerlijke' trappen
Bij het ontwerp mocht Van Campen
geen imposante buitentrap maken
naar de eerste verdieping. De stads
regering was beducht voor opstootjes
en gevechten. Het stadhuis moest
goed te verdedigen zijn. De echte
in wit marmer uitgevoerde dubbele
staatsietrap ligt daarom achter de
Vierschaar en komt rechtstreeks uit
in de Burgerzaal. Jacob Van Campen
tekende vier ruime, maar sobere
trappenhuizen naast de hoekpavil-
joens in de zuid- en de noord
vleugel. Zij hadden vooral een
logistieke en geen representatieve
functie. Dat bewijst ook het materi
aalgebruik: de hoogste representatie
werd benadrukt met wit marmer, de
lagere representatie met zandsteen
en de laagste met baksteen. De
trappen zijn uitgevoerd in gewelfd
metselwerk met massieve zandstenen
treden. De ramen op de trapbor-
dessen zorgden voor licht in de gale
rijen dankzij de open doorgangen
naar elk trappenhuis. Dat is hagelwit
gestuct om zoveel mogelijk daglicht
naar binnen te halen.
Lodewijk Napoleon liet de tochtige
doorgangen dichtmaken. De trap
penhuizen verdwenen uit het zicht.
Voor de brandveiligheid zijn de
deuren nu zelfsluitend.
Op het gebied van restauratie was
men in de vorige eeuw lang niet
zachtzinnig. In de jaren zestig zijn
veel oude dragende constructies in
monumenten zonder pijn in het hart
vervangen door beton of volledig
vernieuwd in andere houtsoorten of
staal. Historiserend restaureren was
heel gewoon, nu ziet men dit juist als
vervalsen.
Misschien is het sluimerend bestaan
als paleis juist een zegen voor het
behoud van het gebouw geweest.
Vele oude gebouwen zijn in de 19e
en 20e eeuw op soms gruwelijke
wijze verminkt met grove aanpas
singen aan veranderende gebruik
seisen en nieuwe bouwstijlen. Na zo'n
250 jaar gebruik waren begin vorige
eeuw de zandstenen treden van de
vier trappenhuizen uitgesleten. De
treden zijn vernieuwd, deels massief,
deels uitgemetseld met zandstenen
bekleding. De trapvluchten tussen de
begane grond en de eerste verdie
ping zijn vervangen door nieuwe,
steilere trappen. Nu konden de
koninklijke appartementen achter
langs de trappenhuizen met elkaar
verbonden worden.
Bij de huidige renovatie vereisten de
regels van de Arbeidsinspectie een
grote goederenlift. De Burgerzaal
heeft verschillende functies: audi
torium, eetzaal bij staatsbanketten,
balzaal. Stoelen, tafels, tapijten en
verdere inrichting daarvoor zijn op
de zolders opgeslagen: tijdens de
publieksopening zijn de Burgerzaal
en de galerijen helemaal leeg zoals
in de stadhuistijd. Er moet dus veel
en efficiënt gesjouwd worden. De
RGD koos voor het zuidoostelijke
trappenhuis als functioneel beste en
ook meest logische plaats. Overigens
is het zuidwestelijke keizerlijke trap
penhuis verder nog helemaal volgens
het ontwerp van Jacob Van Campen.
elektriciteit, beveiliging en communicatie in
een gebouw dat oorspronkelijk niet voorzien
is van leidingschachten? Een gebouw, dat als
monument bijna onaantastbaar is?
Ook voldoet het paleis aan de wettelijke eisen
op terreinen als Arbeidsinspectie, brandveilig
heid, publieke veiligheid en toegankelijkheid.
Om te voldoen aan de hedendaagse eisen heeft
de Rijksgebouwendienst (RGD) kleinere en
soms wat grotere concessies moeten doen ten
koste van het monument. Niet alle verlaagde
plafonds bij voorbeeld konden weggehaald
worden. De meest geruchtmakende ingreep was
het installeren van een lift in het zuidoostelijke
trappenhuis (zie kader).
Een gang met gewelven op de vierde verdieping met De (vooral functionele) keizerlijke trappen van het Koninklijk Paleis hebben
vertrekken voor het personeel. Ook die zijn ingrij- een minder statige uitstraling dan de rijkgedecoreerde keizerlijke trappen in
pend gemoderniseerd. Foto's Rijksgebouwendienst andere Europese paleizen, die zijn heel open.
20 Heemschut juni 2009
