Kleinste en zeldzaamste gevelstenen in Haarlem
VAL GAR
artin Busker
van iMeaerianas zeldzaams!
gevelsteen, nauwelijks groter dan een postzegel, is hier in de binnenstad
te vinden. Tenzij er elders in Nederland gevelstenen te vinden zijn die nog
kleiner zijn dan deze, van 14 bij 12 centimeter. Beide stenen zijn door de
stichting Gevelstenen Vereniging Haerlem (SGVH) opgeknapt en herplaatst.
1CKBIDT.ICKVECHT4CK KKSTRycK
¥*y?.k'- :j:^BBÊ^ÊÊSÊÊtÊSÊÊÊÊÊÊ^^Ê^[
M DE STEEN DE 'DODENDANS' voor
Haarlem te behouden heeft de stichting
Gevelstenen in 2003 deze steen uit 1650
aangekocht. De gevelsteen kwam vrij na de
sloop van enkele niet monumentale panden.
Peter Graafeiland, destijds voorzitter van de
stichting, had de eigenares gevraagd om na de
sloop contact op te nemen over de steen. Deze
kon, na een sponsoractie, worden aangeschaft.
De steen heeft een voorstelling die voor Neder
land uniek is, de 'Dodendans'. Deze zinnebeel
dige voorstelling stamt uit de 14e eeuw. De
macht van de dood op de mens komt erin tot
uitdrukking. In het stadhuis van Haarlem hangt
een serie van zeventien geschilderde panelen,
de Gravenstukken. Ook deze reeks eindigt met
de Dood. Deze Gravenstukken passen hiermee
in het middeleeuwse verhaal van de dodendans.
De dood die alle mensen van alle standen treft,
graven en onderdanen, stadsbestuurders en
poorters. De dood die midden in het leven staat
en ieder van ons op elk moment uit dit onder
maanse kan wegrukken. In veel afbeeldingen
heeft de Dood de gedaante van een uitgemer
geld en ontvleesd kadaver, die personen van
verschillende leeftijd en stand ten dans voert.
Oorspronkelijk traden er 24 figuren op in de
dodendans, maar in de loop der eeuwen werd
dat aantal steeds kleiner. Op deze steen staan
er, behalve de Dood, slechts drie. Een paus, een
20 Heemschut februari 2008
keizer en een landman. Het opschrift is kern
achtig: ICK BIDT VOOR V - ICK VECHT VOOR
V - ICK V0EDE V - ICK STRYCK V - ICK ALGAR
GHELYCKE. Onder de afbeelding staat: "WIE
KANT MAKEN DAT NIEMAN ZAL LAKEN".
De stichting Gevelstenen liet een kleurenon-
derzoek uitvoeren door Olga van den Klooster
uit Heemstede. Zij is architectuur- en kleurhis-
toricus en heeft het kleurenadvies geschreven
voor de restauratie, die door Tobias Snoep van
Snoep en Vermeer uit Amsterdam is uitgevoerd.
De gevelsteen is vervolgens ingemetseld in
de nieuwbouw op de plaats van de gesloopte
huizen op de hoek Lange Herenvest 34-Nieuwe
Spaarnwouderstraat.
In het poortje boven de deur op het Gasthuis-
vest 25 bevindt zich de kleinste gevelsteen
van Haarlem. Het steentje is slechts 14 bij 12
m
w
w&mmm
(raP ff
Pimm,
jgm
v
w.
v.;
.ïaiïStStókgj
- •-»„ s ,<-4•ï,v:V'T:&£
iMSSSM
Jx". 'J
-•
JmLjg
.7. 'J: 7",7 7
r
