Helden
Koepelzaal van Trompenburg met unieke beschildering uit bouwperiode
Hans Bollebakker - Cornelis Tromp, die zelfs niet in de schaduw van zijn
vader Maerten Harpertszn kon staan, bouwde een buitenhuis dat hem hoge
status zou geven en tegelijk de mythe creëert van de 'zeeheld Cornelis'. Het
werd Trompenburg, dat tot de absolute architectuur- en kunsthistorische
toppers behoort en waarvan de samenhang tussen interieur en exterieur
nog volledig intact is. De verbazingwekkende architectuur en de zeer bij
zondere schilderingen in het interieur - nog uit de bouwperiode stammend
- waren onderwerp van voorbeeldig bouw- en kleurhistorisch onderzoek.
TOEN CORNELIS TROMP na zijn
scandaleuze ruzie met Michiel de Ruyter
in 1666 ontslag nam als admiraal had hij ruim
de tijd voor zijn buitenhuis in 's-Graveland, dat
grensde aan het huis van Joan van Hellemondt.
Diens weduwe Margaretha van Raephorst
trouwde in 1667 met Cornelis. Het huis 'Van
Hellemondt', gebouwd in 1654 en door de
Fransen verwoest in 1673, wordt door Olde
Meierink omschreven als veruit het belang
rijkste en kostbaarste landhuis anno 1672 in
's-Graveland. Hoewel de architect onbekend
is, doet de in de literatuur aan het gebouw
toegekende status vermoeden dat het door een
groot bouwmeester moet zijn ontworpen. In
het hoogtij van het Hollands classicisme (1630-
1660) duiken dan al gauw de namen op als
die van Pieter Post (1608-1669), Arent van 's-
Gravesande (1610-1662) en Philips Vingboons
(Vinckeboon, ca. 1607-1678).
Het zou interessant zijn om op basis van de
funderingsresten en andere bronnen de ver
schijningsvorm te reconstrueren en vervolgens
een vergelijk te maken met bekende ontwerpen
van voornoemde bouwmeesters. Een dergelijk
reconstructieonderzoek genereert kennis en
resulteert in een beeld. Deze werkwijze wordt
bij reconstructie van Romeinse bouwwerken
internationaal toegepast door het Nederlandse
bureau PANSA BV in Nijmegen.
Het vermoeden bestaat dat op de funderings
resten van het Huis Van Hellemondt het Corps
de Logis van het huidige Trompenburg goed
deels is gebouwd.
Daarmee zijn we aangekomen bij de ontstaans
geschiedenis van Trompenburg, waarvan de
architect evenmin bekend is. Wel bekend is
dat de Amsterdamse stadsbouwmeester Daniël
Stalpaert (1615-1676) de kerk in 's-Grave
land bouwde en in admiraliteitskringen grote
bekendheid genoot, ondermeer als bouw
meester van het admiraliteitsgebouw - het
Prinsenhof, nu hotel - en het VOC magazijn,
thans maritiem museum, beide in Amsterdam.
Voor de hand ligt dat Stalpaert en Tromp elkaar
kenden. Verder onderzoek zal mogelijk hierop
licht kunnen werpen en wellicht voeren tot
het antwoord op de vraag of Stalpaert bij de
voorbereiding van de bouw van Trompenburg
betrokken is geweest.
Voorbereidend onderzoek
Voor het welslagen van deze restauratie was
bouw- en kleurhistorisch onderzoek een eerste
vereiste. Het is de wisselwerking tussen beide
onderzoeken die voert tot voortschrijdend
inzicht. Zo kon bijvoorbeeld de datering van
de bouwperiode nader worden gepreciseerd
op 1677-1684, naar aanleiding van de vondst
van het jaartal 1684 op een plafondschildering.
Het bouwhistorisch onderzoek van drs. Ben
Olde Meierink (Bureau voor bouwhistorie
oktober 2007 Heemschut 13
Foto 1 Schildering in erker zuidzijde koepelzaal. Vlag
genschip Cornelis Tromp met op de spiegel de afbeel
ding van de hem geschonken olifant. Na restauratie
door SRAL.
Foto Marco de Nood.
De droom van Cornelis Tromp
