Noord-Brabant
Limburg
Foto 3 Zuid-Holland
Kerk Noordwijkerhout
Foto Pim van Gelder
Kaatsheuveise St.-Jozefkerk
toch nog rijksmonument?
Kaatsheuvel - Gejuich bij de Stichting Erfgoed
Kaatsheuvel (STERK), die zich inzet om de
St.-Jozefkerk aan het Wilhelminaplein in het
Brabantse dorp Kaatsheuvel van de sloop te
redden. De Raad voor Cultuur heeft de uit 1935
stammende kerk van architect Cees de Bever
bestempeld als topmonument en de minister
geadviseerd het complex aan te wijzen als
rijksmonument.
Omdat er sprake is van een topmonument
waarvan het voortbestaan wordt bedreigd,
adviseert de Raad aan de minister een uitzon
dering te maken op de tijdelijke beleidsregel
aanwijzing beschermde monumenten. Daardoor
worden al geruime tijd geen nieuwe monu
menten meer toegevoegd. STERK wil de kerk
herinriehten voor gemeenschapsactiviteiten die
in het verlengde liggen van de oorspronkelijke
religieuze bestemming.
De Raad noemt de kerk een gaaf voorbeeld
van katholieke interbellumarchitectuur; een
robuuste kerk en goed gedetailleerd, die een
belangrijke schakelwaarde vertegenwoordigt
tussen de traditionele - en de wederopbouw-
arehiteetuur. De kerk heeft bovendien een
hoge complexwaarde met de pastorie en een
stedenbouwkundige waarde door zijn ligging
aan het plein. De St.-Jozefkerk werd in 1998 na
de toetsing van het Monumenten Selectie Pro
ject door de gemeente Loon op Zand nog niet
als rijksmonument voorgedragen. 'Discutabel',
aldus Lilian Grootswagers van STERK, die zich
vanaf januari 2006 met dertig direct betrok
kenen inzet om de kerk voor sloop te behoeden.
In het voorafgaande jaar werd de kerk aan
de eredienst onttrokken. Later bleek dat het
kerkbestuur al eerder had besloten het complex
te verkopen voor sloop. De vrijkomende ruimte
zou dan bebouwd worden met woningen.
De gemeente verleende eind 2005 een sloop
vergunning, waartegen de inmiddels opgerichte
stichting STERK in actie kwam. Meer dan
drieduizend dorpelingen deden een beroep
op gemeente, bisdom en kerkbestuur om een
alternatief voor de sloop te onderzoeken. De
sloop werd daarop aangehouden. STERK vroeg
in juni de rijksmonumentenstatus aan, waar
door voorbescherming van kracht werd. B en W
brachten eind vorig jaar weliswaar een negatief
advies uit, maar de gemeenteraad - uitgedaagd
door vragen van Grootswagers - sprak zich een
paar dagen later unaniem uit voor het behoud
van de kerk.
'Een mooiere erkenning van de monumentale
waarde van het complex is niet mogelijk. In
een jaar tijd heeft het Kaatsheuvels burgerini
tiatief een nieuwe kijk op de zaak opgeleverd.
De bevolking heeft geloof in het alternatief;
de politiek wil de kerk behouden; de provincie
reageert enthousiast, de Task Force Toekomst
Kerkgebouwen steunt het initiatief,' constateert
Grootswagers. STERK ziet nu vol vertrouwen
de volgende stap tegemoet: de aanwijzing tot
rijksmonument. De verwikkelingen staan te
lezen op de website van STERK:
www.sterkkaatsheuvel.nl.
Jan Keunen
Plan voor reconstructie van Leunse Schans
Venray - In het landschap tussen Leunen en
IJsselstein in de Limburgse Peel lag vroeger
een verdedigingswerk waar de bevolking van
Leunen zich in woelige tijden verschanste als er
gevaar dreigde. De schans was een eeuwenoud
bolwerk van ruim 150 meter lang en 75 meter
breed. Er liep een brede gracht om de schans.
Het uitkomende zand werd gebruikt om een
wal op te werpen.
Het terrein is nu weiland. Helaas is niet bekend
wanneer de schans precies is aangelegd. Ook
het waarom van de plaats, midden in de Peel
bij de bron van de Oirlose beek is in nevelen
gehuld. Op een kaart van 1836 is de schans
inclusief maten aangegeven. Op een kaart
van 1896 is op de locatie van de schans een
omgracht weiland aangegeven met een omvang
van 650 bij 80 meter. De oude schans was toen
kennelijk grotendeels verdwenen en dat was al
vóór de ontginning van de Peel. Bij de Peel-
ontginning rond 1925 zijn de laatste restanten
geruimd.
Koos Swinkels deed historisch onderzoek naar
de schans en schreef er een boeiend artikel over
in de reeks van bundels over het verleden van
Venray. In dat artikel stelde hij voor te trachten
dit historische bouwwerk te reconstrueren.
Het Lokaal Historisch Platform Venray (LHPV)
steunt dit initiatief en heeft krediet verschaft
een haalbaarheidsonderzoek uit te voeren.
Inmiddels is er ook een werkgroep aan het werk
gegaan om draagvlak te creëren in de wijde
omgeving van de Leunse Schans. Volgens Swin
kels zou reconstructie kunnen bijdragen aan de
verfraaiing van de natuur en aan het vergroten
van de recreatieve waarde van het gebied,
bijvoorbeeld door de aanleg van een fietsroute
langs de schans. Het gebied krijgt meer uitstra
ling, terwijl ook de historie van de streek een
reëel gezicht zou krijgen.
Heemschut speelt geen directe rol in het
lopende proces, maar volgt de ontwikkeling
met grote belangstelling, temeer omdat van een
relatie met het Belvédèreprojeet kan worden
gesproken. Heemschut stelt het Venrayse
platform voor de gemeente te verzoeken het
gebied in het bestemmingsplan buitengebied te
beschermen.
Ad Bokhorst
Bron: Nieuwsbrief van het Lokaal Historisch Platform
Venray
april 2007 Heemschut 7
