In het begin van de twintigste eeuw kwamen
de veranderingen. Er werd een nieuw indu
strieterrein aangewezen en in 1908 verdween
het gemeentelijk gasbedrijf naar de Zutphen-
seweg. Ingrijpend waren ook de gevolgen van
de ondergang van de ijzergieterij Nering Bögel
in 1932. In plaats van fabriekshallen kwamen
er woningen in nieuwe straten als de Gie
terijstraat, de Hallenstraat en de Werfstraat.
De oude haven werd gedempt om de afrit van
de nieuwe IJsselbrug mogelijk te maken. In de
jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw
namen de industriële activiteiten in deze omge
ving verder af. Vanaf die tijd is er nog maar één
groot bedrijf, de zeep-en wasmiddelenfabriek
Senzora (Sehoemaker en Zonen Raambuurt) uit
1876.
Voor deze buurt ontwikkelde Deventer een plan
met woningen, kantoren met 'bastions', toren-
aehtige gebouwen aan de rand van het gebied.
Daartegen rees verzet. Zo pleitte de Stichting
Industrieel Erfgoed Deventer voor handha
ving van fabriekspanden en woningen aan de
Bergpoortstraat. Ze kreeg een steun in de rug
door de beslissing van de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg, die zeven fabriekspanden
(waarvan vijf aan de Bergpoortstraat) de status
van rijksmonument gaf.
Huidige situatie
De Raambuurt is hard op weg een aantrekkelijke
woonomgeving te worden, waarin fabrieks
panden en woningen van vroeger worden
gecombineerd met nieuwe architectuur. Een
belangrijk element is ook de Buitengracht, met
populieren en esdoorns. Het water en de bomen
contrasteren op verrassende wijze met vroegere
industriële bebouwing.
In de Bergpoortstraat, die tien jaar geleden
model stond voor de fabrieksstraat uit het
eind van de negentiende eeuw, zijn de zestien
arbeiderswoningen uit 1887, rijksmonument,
gerestaureerd door de N.V. Bergkwartier,
maatschappij tot stadsherstel. Hier bevinden
zich ook twee fabrieksgebouwen: de 'molen'
van Ten Hove, de stoomolieslagerij uit 1891
met ketelhuis en schoorsteen, en de vroegere
stoomgrutterij en lijnmeelfabriek van de firma
Wijers met een dichte silo. Op de plek van de
laatste zijn appartementengebouwen verrezen,
de silo is sinds april 2005 in gebruik als depot
voor archeologische voorwerpen van Overijssel
en Deventer. Op de nieuwe woongebouwen
staan de namen van vroeger: stoomgrutterij,
lijnkoekbakkerij, zeepziederij en kuiperij. Het
andere fabrieksgebouw aan de Bergpoortstraat
wacht nog op een nieuwe bestemming.
Op de hoek van de Raamstraat vinden we het
vroegere onderkomen van de N.V. Deventer
Ijzergieterij en Machinefabriek v/h J.L. Nering
Bögel Et Co. Dit was eens het grote modelhuis
van de gieterij, waarin een kostbaar bezit
was opgeslagen: de modellen of mallen van
alle producten. Tot de producten behoorden
vuurtorensputdeksels, complete machines
en installaties, stoomketels en lantaarnpalen.
Deze firma ging in 1932 ten onder in de grote
financiële crisis.
In 1933 werd de maalderij Schepers in het
gebouw gevestigd. Het gebouw kreeg toen de
naam IJzermolen, zoals nog op de gevel is te
zien. Het imposante gebouw is gerestaureerd en
huisvest de kunstsmederij van Willem Jonkers III.
Enkele andere historische gebouwen in deze
buurt komen nog aan de beurt. Een daarvan is
het fraaie gebouw van de voormalige inkt- en
zegellakfabriek P. van Son Et Co. aan de Berg-
singel 15-17. Deze fabriek is in 1889 gebouwd,
in de stijl van de Hollandse Renaissance. Het
villa-achtige gebouw staat centraal in het
project Groene Oever met laagbouwwoningen.
Aan de Raamstraat vinden we appartementen
gebouwen met zaagtanddaken, refererend aan
het industriële verleden.
Behoud kantoor
Het Raamkwartier in zijn nieuwe vorm, steeds
meer een aantrekkelijk woongebied dat zijn
fabrieksverleden allerminst verbergt, zal echter
pas helemaal af zijn wanneer ook de locatie van
de fabriek Senzora onder handen is genomen.
Deze wordt begrensd door de Sluisstraat,
de Raamstraat, de Raamdwarsstraat en de
Buitengracht. De Stichting Industrieel Erfgoed
Deventer (SIED) verwacht dat Senzora binnen
Foto 3
De 'buitenwand' van de Raambuurt.
Hier komen vooral ook appartementen.
Foto 4
De Bergpoortstraat van nu.
Foto 5
Het Senzora-kantoor aan de Sluisstraat.
34 Heemschut april 2007
