Restauratie
t Hof PROVINCIAAL fe UTRECHT.
De gemeenteraad besloot tot verkoop aan de
hoogste bieder met het beste plan. Het werd
verkocht aan Monumentenstichting Voormalig
Paleis van Justitie Hamburgerstraat (voorzitter
Ing. E.V. Pouw). De gemeente stelde als voor
waarde bij de verkoop de huisvesting van een
publiekscentrum van Het Utrechts Archief, een
hotel met minimaal 27 kamers met restau
ratieve voorzieningen en kantoren voor een
maatschappelijke instelling.
Monnikenwerk
De eerste schriftelijke bronnen dat op deze
locatie bouwactiviteiten waren, dateren uit de
11e eeuw, de tijd dat Bernold bisschop was van
Utrecht. Hier werd de Paulusabdij gebouwd,
als zuidelijke kant van het kerkenkruis rond de
Domkerk gestalte kreeg met de bouw van de
Janskerk noorden), de Pieterskerk (oosten),
de Pauluskerk zuiden) en de Salvatorkerk
(westen). Aan de Pauluskerk was tevens een
klooster verbonden. Terwijl de kanunniken
van de kapittelkerken een behoorlijk inkomen
hadden, leefde men in de Paulusabdij samen in
het klooster, volgens de regel van Benedictus.
De Paulusabdij overleefde de 16e eeuw niet.
In 1561 wees paus Pius IV een belangrijk deel
van de inkomsten van het klooster toe aan de
bisschop van Utrecht. Ook de Reformatie ging
niet aan deze plek voorbij. Hoewel de monniken
niet direct op straat werden gezet werd in
1580 het klooster opgeheven. In 1586 werd een
rentmeester voor de administratie aangesteld
en korte tijd later vestigde het Hof van Utrecht
zich in een deel van de kloostergebouwen.
Het andere deel huisvestte een opleiding
voor predikanten. In 1595 werd de kerk ter
beschikking gesteld aan het kapittel van St.
Salvator. In 1618-1619 werd dwars over het
kloosterterrein de huidige Korte Nieuwstraat
aangelegd. De Pauluspoort, die toegang tot het
kloosterterrein verschafte, bleef nog wel lange
tijd bewaard. De omvang van de poort is nog
steeds zichtbaar in het plaveisel van de Korte
Nieuwstraat. Uiteindelijk werd de Pauluskerk in
1707 grotendeels afgebroken.
Het huidige hekwerk langs de Hamburgerstraat
uit 1838 staat deels op de fundamenten van de
muur rond het oude kloosterterrein
Plaats van rechtspraak
In het voormalige kloostercomplex is van eind
16e eeuw tot 2001 recht gesproken.
Met de rechterlijke herindeling van Nederland
in 1838 werd het Hof Provinciaal vervangen
door het provinciaal Gerechtshof (tot 1877) en
de Arrondissementsrechtbank. De huidige gevel
dateert uit 1838. De Utrechtse architect
C. Kramm tekende voor het ontwerp. Het
beeldhouwwerk boven de ingang is van de
hand van de Utrechtse beeldhouwer J. Rijnbout.
Helaas is bij diverse verbouwingen veel van
monumentale waarde verloren gegaan. Bij de
verbouwing en nieuwbouw in de jaren '50 van
de vorige eeuw ontdekte men wel muurresten
van het klooster. Resten van de zuidermuur
van het transept (te zien in de Hofpoort) en
een gedeelte van de noordelijke zijbeuk van het
schip (tegenwoordig tuinmuur van Huize Mole-
Afbeelding 2
Uitsnede uit historische stadsplattegrond met
centraal het blok van de St. Paulus abdij.
Braun en Hogenberg, ca. 1588
Afbeelding 3
Afbeelding van het Paleis van Justitie
in de voorm. St. Paulusabdij,
tekening J. de Beijer, 1744
24 Heemschut februari 2007