iimsmwto*
"Jk.
rmSm
Wz&*i' <-s>£Z.^4F»V*
NGS
De Nederlandse Gemalen Stichting probeert een
halt toe te roepen aan het verdwijnen van histori
sche stoom- en dieselgemalen. De NGS heeft als
doelstelling onder meer het inventariseren, docu
menteren en selecteren van buiten gebruik
gestelde bemalingsinrichtingen. Verder coördineert
de NGS landeljik de activiteiten voor behoud en
beheer van waardevolle stoom-, diesel- en elektro-
gemalen en kweekt de stichting draagvlak voor
behoud. Gezamenlijk worden vrijwilligers opgeleid
voor bediening en onderhoud.
van een poldermuseum in het voormalig
gemaal 't Hooft van Benthuizen te
Puttershoek. Het gebouw had geen water
staatkundige functie meer. De plannen
bleken eehter niet realiseerbaar. De financie
ring was een probleem, maar meer nog ketste
de aanpak af door nieuwe ruimtelijke
inzichten en ontwikkelingen in Puttershoek.
Medewerking van de gemeente ontbrak
daarna helaas.
Een gedeeltelijk gelukte reddingsactie betreft
het gemaal Echten in de provincie Friesland.
Gelukkig is het gebouw als rijksmonument
behouden gebleven en streefde men zelfs de
plaatsing van een oude, van elders te ver-
plaatsen schoorsteen na. Dit zal dan als een
soort landmark dienen.
Het opnieuw plaatsen van een oude stoom
machine zal hier helaas niet lukken.
Geslaagd
Een voorbeeld waar het puur door privé-initia-
tief wel gelukt is, is het Putter stoomgemaal bij
Nijkerk. Het gemaalgebouw is in 1971 buiten
bedrijf gesteld. Door de bescherming als rijks
monument in 1976 werd sloop voorkomen. De
horizontale 1-cilinder stoommachine (fabr.
Sepp Et CO uit 1885) is geheel gerenoveerd,
maar de stoomketel werd afgekeurd en ver
vangen door de laatste in Nederland gebouwde
kolengestookte ketel (fabr. Ten Horn).
De planning is dat het Putter Stoomgemaal dit
jaar weer in oude glorie is hersteld en dat dan
zelfs het scheprad weer in beweging komt.
In enkele jaren tijd hebben de eigenaren van
dit gemaal en vele vrijwilligers van het nabij
gelegen stoomgemaal Hertog Reynout te
Nijkerk ook daar een mooi resultaat weten te
bereiken.
Een ander prachtig voorbeeld is stoomgemaal
De Tuut in Appeltern. Daar is jarenlang met
vereende krachten gewerkt om de twee
oude stoommachines geheel op te knappen
en weer te laten draaien. Naast veel vrijwilli
gerswerk is hier ook heel veel geld van spon
sors nodig geweest. Nu is men bezig om de
bijbehorende sluisjes weer in oude staat te
herstellen.
Rob van Gaaien is secretaris van de NGS en
oud-dijkgraaf
juni 2006 Heemschut 21
1. Het museum Stoomgemaal De Cruquius in 2. Het geredde gemaal De Velserbroek, bij Velsen.
Haarlemmermeer bij Cruquius.
Foto: P. Mookhoek
