Nieuwe uitgaven
'HIER ZIET MEN
UIT PALEIZEN'
BOERDERIJEN
Verantwoord
kleurgebruik
Op het tweede plan
Groninger wooncultuur
van weleer
Over Hollands oudste
stad
39
februari 2006
Service
zeventiende en achttiende eeuw
Ineke de Visser/ Piet den
Hertog, Kleur op boerderijen in
het groene hart van Holland
Kinderdijk (Stichting Boerderij
Erf Alblasserwaard-
Vijfheerenlanden) 2005, 95 p.,
ISBN 90 80803 847.
Het is interessant om te zien hoe
recent in de restauratiepraktijk de
;belangstelling voor het element
kleur is toegenomen. Daarvan
vormt dit handzame en mooi
verzorgde boekje een welsprekend
en nuttig getuigenis. In woord en
beeld biedt het 'een handreiking
voor historisch verantwoord
kleurgebruik' op de boerderijen
van Midden-Holland. Het is geba
seerd op gedegen onderzoek van
het gebruik van natuurlijke
pigmenten vanaf de 17e eeuw.
Over de samenstelling, en prijs,
daarvan wordt veel medegedeeld
dat voor de praktijk bruikbaar is.
Voor de afbeeldingen is niet alleen
gebruik gemaakt van recente
foto's maar ook van, veelal oudere,
schilderijen en tekeningen (zelfs
'het Straatje van Vermeer'). Zo
krijgt men een goed overzicht van
het kleurgebruik bij boerderijen in
de betrokken streek en de invloed
van ,b ij voorbeeld, de mode
daarop. Ik acht deze uitgave vooral
nuttig voor wie in de praktijk
geconfronteerd wordt met de
problematiek van het onderhoud
van een historische boerderij en de
valkuil wil vermijden van wat op
p. 57 'wel romantisch, maar geen
authentiek kleurgebruik' wordt
genoemd.
DE ALKMAARSE
KAPELKERK
Leo Noordegraaf Carla Rogge
(red.), De Alkmaarse Kapelkerk.
Geschiedenis en Restauratie
Hilversum (Verloren) 2005,
334 p., ISBN 90 6550 818 x
Het stadsbeeld van de binnenstad
van Alkmaar wordt van oudsher
gedomineerd door de Grote of
Sint-Laurenskerk. Daarnaast viel
de 'kapel in de Nieuwe Stad begin
16e eeuw'aan de Laat (vroeger
een gracht, nu een straat) altijd
min of meer in de schaduw. Het is
geheel in overeenstemming met
deze rol min of meer op het
tweede plan dat zij pas in de jaren
2002 -2004 een grondige restaura
tie heeft ondergaan. Het resultaat
hebben vele leden van Heemschut
bij de jaarvergadering van 2004
kunnen bewonderen. Dit fraai
geïllustreerde boek biedt een
uitvoerig overzicht van de geschie
denis van het gebouw en een cons
ciëntieus verslag van de restaura
tie. In 1707-1708 vond
uitbreiding plaats met een dwars
beuk en in 1760 werd vooral het
interieur geteisterd door een felle
brand. Daarna volgde herstel
waarbij wel de hoofdbeuk voor
zien werd van interessante rococo-
stucplafonds en een nieuw orgel,
ontworpen door niemand minder
dan Christian Müller en diens
zoon Pieter, en een nieuwe kansel
werden geplaatst. Het zeldzame
torenuurwerk en de historische
klokken vormen deels sinds 1964
weer een carrillon.
Johan de Haan, Hier ziet men
uit paleizen. Het Groninger inte
rieur in de zeventiende en acht
tiende eeuw. Assen (Koninklijke
Van Gorcum) 2005, 629 p.,
ISBN 90232 4156 8
Kort geleden is de auteur van dit
mooie boek, lid van de Provinciale
Commissie Groningen van
Heemschut, erop gepromoveerd.
In de 19e en het begin van de 20e
eeuw zijn vele toen ouderwets
bevonden meubels en ook
complete betimmeringen verkocht
naar elders. Wil men een verant
woord beeld geven van de woon
cultuur in het Stad en Ommeland
van het ancien régime is dan ook,
zelfs wanneer men zich beperkt tot
die van de hogere milieus, waarvan
wij nu eenmaal het meeste weten,
omvangrijk literatuur- en archief
onderzoek nodig. De Haan is
daarin zeker niet tekort geschoten.
Zo heeft hij een beeld kunnen
ontwerpen dat de lezer en
degene die zich op de illustraties
en bijschriften concentreert
boeit en overtuigt. In het bijzon
der boeiend vind ik De Haans
beschouwingen in de epiloog, over
de relatie tussen de Groninger
wooncultuur en die in de provin
cie Holland. De Groninger woon
cultuur was, zo concludeert hij,
zeker niet zonder meer 'een
vertraagde en versoberde variant
daarvan'.
Frits Baarda/Wim van Wijk, Het
Dordtboek, Bussum (Thoth)/
Dordrecht (Stadsarchief) 2005,
335 p.ISBN 90 6868 4 06 X
Het in 1120 voor het eerst vermelde
en precies één eeuw later met
stadsrechten begiftigde Dordrecht
was de oudste en dankzij zijn
stapelrecht in de Middeleeuwen
lang één van de belangrijkste
steden van Holland. Ook daarna
speelde het in 's Lands historie
nog vaak een belangrijke rol (men
denke bij voorbeeld aan de Synode
van Dordrecht)Nu nog bewaart
het vele herinneringen aan deze
rijke geschiedenis, zoals de
grootse laatmiddeleeuwse Grote
of Onze-Lieve Vrouwekerk (de
'Dordtse Dom'), een in kern nog
middeleeuws stadhuis en een
indrukwekkende reeks woon- en
pakhuizen. Dit handzame boekje
een soort historische encyclopedie
in zakformaat, vormt een goede
inleiding tot een bezoek aan de
Merwestad. Allerlei aspecten van
heden en verleden van Dordrecht
en omstreken komen in woord en
beeld ter sprake waarbij de samen
stellers er door een overzichtelijke
indeling, gecombineerd met een
uitgebreid register, voor hebben
gezorgd dat men door de bomen
niet het gezicht op het bos verliest.
Zij tonen veel aandacht voor het
rijke bestand aan cultuurmonu
menten waarbij ook recente, als de
schouwburg 'Kunstmin', met haar
bijzondere interieur door Sybold
van Ravesteyn, en het spraakma
kende woonhuis door Hans Bik
aan de Grote Kerksbuurt worden
belicht. Een positief punt van dit
boekje vind ik ook dat minder
glorieuze aspecten van de stadsge
schiedenis niet worden verdoezeld
(zie het biografietje van de voetbal
icoon Karei Lotsy).
Philip Bosscher
HET GRONINGER INTERIEUR IN DE
GHl Jotian cL Haan
Geschiedenis en restauratie
.Tt
