Na restauratie toekomst als boekhandel
Frank Hovens
Ze heeft er 200 jaar op moeten wachten, maar met de restauratie
en inrichting tot boekhandel gloort er eindelijk hoop voor de
voormalige Dominicanenkerk van Maastricht. Sinds het gebouw
in 1804 zijn sacrale bestemming verloor heeft het voor van alles
en nog wat gediend, zoals 'stadsmagazijn' in de 19de eeuw of
carnavalstempel in meer recente jaren.
32
Heemschut
februari 2006
geschiedenis van de schilderingen aanschouwe
lijk. Wat de uiterst waardevolle muurschilde
ring na haar blootlegging door Victor de Stuers
heeft moeten doorstaan kan nog het best als
een martelgang worden omschreven. In menig
kunsthistorische gids wordt de Dominicanen-
kerk - ver bezijden de waarheid - beschreven
als een 'kale kerk', voerde Rutger Morelissen
van het ICN (Instituut Collectie Nederland)
aan. Met name de gewelven zijn rijk beschil
derd; het is nochtans de uitdaging om deze
schoonheid weer zichtbaar te maken. Zijn
ICN-collega Rob Crévecoeur toonde aan hoe
de precaire losse 'scholletjes' waaruit de gecra-
queleerde gewelfschildering vandaag de dag
bestaat met een stabiele, niet-verkleurende lijm
geconsolideerd kunnen worden.
De wandschildering is weer een heel ander
verhaal. Hierbij vormt de restauratiepoging van
zo'n 35 jaar geleden wellicht de grootste
hindernis voor een succesvolle ingreep. Toen
zijn onder meer zware retouches aangebracht
en is de schildering met een soort chocolade
kleurige saus ingekleurd. Deze ingrepen zijn
weer goed ongedaan te maken, maar dat kan
helaas niet gezegd worden van het besluit toen
tertijd om een fixeermiddel aan te brengen.
Daardoor is de schildering afgedekt, of beter
gezegd geïmpregneerd, met een wittige,
ondoorzichtige waas die het zicht op de voor
stelling praktisch geheel ontneemt. Een
simpele veeg met een natte doek over de voor
stelling - op zich al bizar dat dit zonder ernstige
gevolgen mogelijk is - heft die intransparantie
tijdelijk op. Het zal de kunst zijn om de helder
heid permanént vast te houden.
Beheersing
Angélique Friedrichs van de SRAL (Stichting
Restauratie Atelier Nederland) denkt dat de
opvatting over wat een goede restauratie
inhoudt in de loop der jaren aan verandering
onderhevig is geweest en dat dit ook wel zo zal
blijven. Cruciale vragen zijn vooral: 'hoe ga je
om met veranderingen, toevoegingen en
restauraties uit het verleden?' en 'hoe en
hoeveel retoucheer je en voeg je toe bij een
restauratie?'. De opvattingen hierover staan
dus niet vast.
Eén aspect waar de meningen onder vakbe-
Gewelfschildering, van links naar rechts apostel Bartholomeus (met afgestroopte huid), evangelist
Lucas met een portret van Maria en wellicht Andreas(Met dank aan Emile Ramakers). Foto Rutger
Morelissen, Instituut Collectie Nederland
Nog meer dan voor het gebouw zelfheeft het
diverse gebruik niet veel goeds betekend voor
de in de voormalige kerk aanwezige schilderin
gen. Naast de vroeg-zeventiende-eeuwse
gewelfschilderingen heeft met name de in 1866
door Victor de Stuers blootgelegde wandschil
dering uit 13 3 7 (met 's werelds oudste voorstel
ling van Thomas van Aquino) erg veel geleden.
Op 29 april nam wethouder Wim Hazeu de
plumeau ter hand om enkele spinnenwebben
van de muurschildering te verwijderen.
Daarmee werd het officiële startsein gegeven
voor de restauratie van de kerk. Voorafgaand
aan deze welhaast sacrale handeling hadden
dezelfde wethouder, historicus Emile
Ramakers, Rob Brouwers van architectenbu
reau SATIJNplus en Matthijs van der Lely,
algemeen directeur van Boekhandels Groep
Nederland een beeld geschetst van verleden en
toekomst van de kerk.
Als een soort opmaat tot de officiële start van
de restauratie was precies een week daarvoor in
de 'Turnzaal' van de Faculteit der Cultuur
wetenschappen van de Universiteit Maastricht
ook al een klein symposium georganiseerd over
de restauratie(mogelijkheden) van de muur- en
gewelfschilderingen in de kerk.
Martelgang
Emile Ramakers maakte daar de bijzondere
Dominicanenkerk Maastricht
begint nieuw hoofdstuk
