Individuele monumentjes verdringen begraven onder nummer
Jan Derk Gerritsen
Marken is lang een eiland gebleven en daarmee een gesloten
gemeenschap. Een bron van traditie en gewoontes, van eeuwen
lang behouden cultureel erfgoed. Zo was ook het begraven op
Marken met alle daarbij behorende riten zowel vóór als na de
ter aarde bestelling nog altijd in stand gebleven. Tot voor kort
althans.
22
Heemschut
februari 2006
Met de aanleg van de dijk naar het vasteland bij
Monnickendam - pas eind vijftiger jaren van de
vorige eeuw - gaat ook de ontwikkeling hetzij
haar goede of haar remmende gang. Nog geen
2 jaar geleden stond ik vol bewondering te
kijken naar een unieke begraafplaats, een groot
aangeharkt en verder kaal veld met paaltjes,
waarop slechts een nummer naar de overledene
verwijst. Hier wijst het nummer naar een boek
met namen; precies andersom dus van wat we
gewend zijn bij een telefoonboek. Waar het
'ons kent ons' bij leven al op gelijk niveau wordt
bejegend, is het bij de dood hier niet anders.
Ook dan geldt, dat 'voor God alle mensen
gelijk zijn'.
Tot mijn verbazing zag ik onlangs niet langer
een kaal veld, maar hier en daar bij de paaltjes
een kleine zerk of een dakpan met naam, loftui
ting en plastic of echte bloemen, waardoor toch
weer de indruk gewekt wordt dat verschil er
wezen moet.
Het leven gaat door, is een troostend woord bij
het verlies van een individuele geliefde. Hier
heeft die troost alles te maken met het verdwij
nen van een gesloten gemeenschap, die zich
met zijn tradities, gewoontes en verworden
erfgoed niet meer kan manifesteren. De
Markers voelen zich door de nieuw binnenge
komen inwoners, die het unieke wonen en zelfs
sterven prefereren boven het deelnemen aan
De skyline van Marken. Foto Wil Tjoa
die gemeenschap, eerder 'te kijk gezet' dan
gewaardeerd. Daardoor gaat veel verloren.
Geboorte en dood samen
Het geloof is voor de Markers zo versmolten
met het leven, dat met de dood al vóór de
geboorte rekening wordt gehouden. Als de
moeder in blijde verwachting was, haalde zij
twee soorten navelbandjes in huis: witte met
een rode rand en witte met een zwarte rand.
Een stel met trouwplannen kreeg als huwe-
lijks'geschenk' een sterfplankje. Na het huwe
lijk legde men dat in een kast met een witte
doek eromheen als een memento mori: mens
gedenk te sterven.
Als iemand een huis liet bouwen werd er reke
ning mee gehouden, dat er altijd een - meestal
dichte - deur of raam in de woning werd aange
bracht die ruim genoeg was om een doodskist
door te laten.
Niets bleef in het dorp verborgen. Zeker niet
als iemand ziek was. Maar als iemand 'haald
werd' wist je dat God dat zou doen en dat het
Marken; begrafenis van een cultuur
