Nauwelijks overheidsbeleid dat succesvoller is geweest
Ap Timmermans
De Raad van Cultuur advisert staatssecretaris Van der Laan om
het aantal beschermde monumenten op de rijkslijst te beperken.
Een deel van de panden zou provinciaal of gemeentelijk
beschermd kunnen worden. Dit voorjaar bepaalt zij haar stand
punt. Om de discussie aan te scherpen schreef Ap Timmermans
op waarom juist een ruime vorm van beschermen zo sucesvol is.
februari 2006
9
Heemschut
Zonder dat wij kunnen beschikken over een
exacte meting van de beoogde effecten van de
Monumentenwet 1963 (en 1988) die een over
gang markeerde van de 'Tijd dat de
Monumenten nog Groot waren' naar een visie
waarin de monumenten een essentieel, waarde
vol onderdeel vormen van een leefomgeving,
die nog in sterke mate verhaalt van de
ontstaans- en ontwikkelingsgeschiedenis van
onze nederzettingen en landschappen, wordt
door de Raad van Cultuur ingezet op 'noodza
kelijke principiële veranderingen'. 'Het teveel
van het tekort' neemt afstand van het maat
schappelijk veel bredere veld van de gebouwde
ruimtelijke omgeving, waarin niet alleen de
vorm en de uniciteit, maar zeker ook het
gebruik en de beleving een dominante rol
vervullen.
De echte vraag: is, of het sinds de jaren '60
ingezette overheidsbeleid op het terrein van de
monumentenzorg geslaagd is of niet. Het
antwoord kan eenduidig zijn: er zijn weinig
beleidsvelden van de overheid die zo geslaagd
zijn. Zonder uitgebreid in te gaan op de
behaalde cijfermatige resultaten kan worden
vastgesteld dat zowel als het gaat om de
honderden aangewezen beschermde stads- en
dorpsgezichten als om de bescherming van de
aangewezen monumenten, er een fantastisch
resultaat is bereikt. Kijk naar hoe deze er na een
inspanning van 35 jaar bijstaan ten opzichte van
de technische verkrotting en functionele
verloedering, zoals die bestond en de conclusie
kan niet anders zijn dat ze in stedenbouwkun
dige en bouwkundige zin vrijwel geheel zijn
opgeknapt.
Zelden heeft een maatschappelijke ommekeer
in denken zich zo sterk gemanifesteerd als juist
op dit terrein. Van een sloopmentaliteit in het
kader van de naoorlogse licht, lucht en ruimte
benadering die een totale vernieuwing voor
stond groeide het beleid naar een benadering,
waarin gegroeide structuren met daarbinnen de
tijdgebonden bouwkundige onderdelen het
algemene uitgangspunt vormt. Zelfs in een
zodanige mate dat maatschappelijk en politiek
nog slechts de laatste benadering in beeld is.
Kijk naar het grote aantal monumenten (rijks-
provinciale en gemeentelijke) dat is aangewezen
en bezie hoeveel daarvan in de afgelopen 35 jaar
Bijna heel Marken valt onder het beschermd
stad- en dorpsgezicht Foto Wil Tjoa
rrnn.vsJ A ANDERU jwhrfj»
De lessen van de
rijksmonumenten
